زیباكلام: از فضای مجازی می ترسم، رامبد جوان: مخلص سلبریتی های فضای مجازی ام
به گزارش سام فیلم آزادی فضای مجازی، كاهش یا افزایش محدودیت ها در رسانه های اجتماعی، قانون مداری یا آزادی مطلق سلبریتی ها در بیان نظراتشان و تبلیغ برخی كالاها و... همچون مهمترین موضوعاتی است كه در نشست «چهره های مشهور و تاثیر آنها بر افكار عمومی» به آنها پرداخته شد.
به گزارش سام فیلم به نقل از ایسنا، سومین نشست از سلسه نشست های «نقد و اندیشه؛ فضای مجازی، سواد رسانه ای و ارتباطات اجتماعی از منظر صاحب نظران» با مبحث «چهره های مشهور و تاثیر آنها بر افكار عمومی» روز چهارشنبه ۱۲ دی ماه با حضور صادق زیباكلام (استاد دانشگاه و فعال فضای مجازی)، جعفر نعناكار (حقوق دان و فعال فضای مجازی) و رامبد جوان (هنرمند و فعال فضای مجازی) در وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات برگزار گردید.
در ابتدای این نشست كه بدون حضور رامبد جوان آغاز شد، درباره جایگزینی واژه ای فارسی برای لغت «سلبریتی» كه این روزها به واسطه گسترش روزافزون شبكه های اجتماعی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرد بحث شد.
زیباكلام در این باره اظهار نمود كه سال هاست برخی لغت ها از زبان های خارجی وارد زبان فارسی شده و مورد استفاده قرار گرفته اند و شاید بهتر است كه مدام دنبال واژه معادل فارسی برای آنها نباشیم. اما نعناكار واژه «ستاره» را جایگزین مناسبی برای «سلبریتی» دانست و با اشاره به افرادی كه واژه «دلاوران» را پیشنهاد داده اند اظهار داشت كه این واژه به سبب عمق معنایی زیادی كه دارد نمی تواند برای لغت «سلبریتی» جایگزین مناسبی باشد.
حكومت در محدود كردن فضای مجازی سكه یك پول شده است
در ادامه زیباكلام در پاسخ به پرسش مجری برنامه در خصوص اینكه به چه كسی سلبریتی گفته می شود؟ اظهار داشت: دشوار می باشد دقیق بگوییم چه كسی سلبریتی است. گاهی می توان سلبریتی شد، بدون اینكه از پیش به آن فكر كرده یا برنامه ریزی كرده باشیم. در واقع اینگونه نیست كه بخواهیم از پیش تصمیم بگیریم كه سلبریتی شویم و پس از مدتی سلبریتی هم شویم. باید به این نكته توجه كرد كه سلبریتی با شهرت و تخصص فرق می كند و سلبریتی شدن نیاز به اقبال عمومی دارد.
او با تاكید بر اینكه «حجم اقبال عمومی در سلبریتی شدن خیلی مهم است»، خاطرنشان كرد: تا آنجایی كه من می دانم افراد شهره حوزه علم و دانشگاه، ادبیات، سیاست نمی توانند سلبریتی باشند، مگر اینكه كار خارق العاده ای انجام داده باشند؛ بعنوان مثال آدلف هیتلر با وجود شهرت جهانی كه داشت، سلبریتی نبود اما نلسون ماندلا یا ماهاتما گاندی سلبریتی بودند. ما فوتبالیست های زیادی داریم، اما از میان آنها علی دایی سلبریتی شده است. به جهت اینكه یك استاد دانشگاه، هنرپیشه، فوتبالیست، سیاستمدار و... سلبریتی شود باید در حوزه خودش معروف باشد. من معتقدم پیش از آنكه علی دایی سلبریتی شود یك فوتبالیست موفق بوده است یا قبل از آنكه ماندلا سلبریتی شود یك سیاستمدار خوب بوده است. در واقع اگر كسی در حوزه كاری خودش موفق نباشد نمی تواند سلبریتی خوبی هم باشد.
این فعال سیاسی همینطور تصریح كرد: جامعه آمریكا به ترامپ كه یك فعال مجازی است بعنوان سلبریتی نگاه نمی كند و بیشتر او را بعنوان یك رجل سیاسی می شناسد كه از منتهی ضد سمت راست حركت می كند و به توجه دسته ای از مردم توجه نشان داده است كه پیشتر كمتر به آنها توجه شده بود؛ درست همانند كاری كه احمدی نژاد انجام داد، اما هیچ كدام از این دو نفر سلبرینی نبوده اند و نیستند. خصوصیت اصلی ترامپ این است كه توانست صدای بخشی از مردم آمریكا را كه اغلب سفیدپوست هستند، وضع مالی خوبی ندارند و از حضور مهاجران و سیاه پوستان در كشورشان خوشحال نیستند را بشنود؛ كاری كه در گذشته جمهوری خواهان و خیلی از دموكرات ها نتوانستند انجام بدهند.
زیباكلام با اشاره به اینكه «تاریخ بشر سه انقلاب مهم را پشت سر گذاشته است»، اظهار داشت: انقلاب نخست، انقلاب كشاورزی بود كه بشر یاد گرفت می تواند كار طبیعت را خودش انجام دهد. انقلاب دوم صنعتی بود كه بشر متوجه شد نیروی بخار می تواند كار بازو را حتی بسیار هم قدرتمندتر انجام دهد و انقلاب سوم هم كه الان در آن هستیم انقلاب ارتباطات است كه فصای مجازی بخش هایی از این انقلاب را تشكیل می دهد.
این فعال سیاسی كه از فعالان شبكه های اجتماعی هم به حساب می آید، با اعتقاد بر اینكه انقلاب ارتباطات برخی كشورها را به شدت و برخی را كمتر تكان داده است، اظهار نمود: هر جایی كه نطام ها بسته تر و محدودتر بودند تكان های شدیدتری را تجربه كردند و در واقع مركز ثقل این انقلاب جوامع محدود بودند كه كشور ایران هم همچون آنها بود. من معتقدم كه فضای مجازی تاثیرات زیادی را در كشور ما داشته است كه حتی می توان گفت در تاثیرگذاری، چیزی از انقلاب مشروطه كمتر نداشته است. باور كنید كه گاهی ابعاد فضای مجازی من را می ترساند.
او افزود: با وجود گذشت حدود ۲۸ سال از جنگ ایران و عراق در این سال ها هیچ گاه ندیدم كه مطلبی درباره جنگ گفته شود و پس گرفته شود. اما الان آقای رضایی پس از ۳۸ سال مطلبی را درباره جنگ توییت می كند و ۴۸ ساعت بعد مجبور می گردد آنرا پس بگیرد. به شخصه معتقدم كه این فضای مجازی بود كه او را مجبور كرد حرفش را پس بگیرد و نه مجلس، وزارت اطلاعات، دادستانی یا هیچ نهاد حكومتی دیگری.
زیباكلام خاطرنشان كرد: من كه فرد معروفی هم نیستم و فقط یك استاد دانشگاه هستم، توانستم ظرف ۴۸ ساعت یك میلیارد برای زلزله كرمانشاه جمع كنم كه به خواب هم نمی دیدم! این هنر من نبود، بلكه این هنر فضای مجازی بود كه توانست ظرف ۴۸ ساعت این حجم از پول را جمع آوری كند.
این استاد دانشگاه با تاكید بر اینكه فضای مجازی را نمی توان از بین برد یا آنرا فیلتر كرد، تصریح كرد: علت اینكه فضای مجازی در جامعه ما اینقدر مهم شده این است كه رادیو و تلویزیون و به صورت كلی رسانه ها در كشور ما دست بخشی از جامعه بوده كه حكومت روی آنها كنترل داشته است و حالا رسانه ای آمده كه حكومت كنترلی روی آن ندارد و این رسانه دست مردم است. از طرفی هم حكومت می خواهد آنرا فیلتر كند، ولی نمی تواند جلو آنرا بگیرد. این در شرایطی است كه در جوامع دیگری همچون فرانسه، انگلیس، هند و... فضای مجازی نتوانست تا این اندازه پررنگ شود، چون رسانه های قبل از گسترش فضای مجازی رسانه های آزاد دیگری هم در جامعه فعال بودند. اما امروز در كشور ما فضای مجازی تبدیل به رقیب قدرتمندی برای رسانه های رسمی شده است.
زیباكلام همینطور در پاسخ به پرسشی در خصوص اینكه آیا سلبریتی پدیده ای است كه از غرب به ایران آمده است، اظهار داشت: نزدیك به ۲۰۰ سال است كه ما با غرب آشنا شده ایم و از آن زمان تابحال درگیر این بوده ایم كه آیا موضوعاتی كه از غرب می آیند خوب هستند یا بد. اما به شخصه مدت هاست كه از این مورد گذشته ام و فكر می كنم چیزی كه خوب است، خوب است حالا از هر كجا كه آمده است. دموكراسی خوب است، دیگر فرقی نمی كند كه این مفهوم از كجا آمده است. بر همین مبنا هم نمی دانم كه سلبریتی از كجا آمده است، ولی می دانم كه امروز در جامعه ما وجود دارند. باور این است كه سلبریتی ها باید هر كاری می خواهند انجام دهند، اگر جامعه آنها را پذیرفت او محبوب تر می گردد و اگر هم نپذیرفت جامعه او را پس می زند.
این فعال سیاسی با اشاره به اینكه «از فصای مجازی می ترسم؛ به خاطر زلزله هایی كه در جامعه بوجود آورده است»، اضافه كرد: اگر در یك كشور توسعه یافته بودم از فضای مجازی نمی ترسیدم. اما از آنجایی كه جامعه ایران بسته است، فضای مجازی قدرت وحشتناكی پیدا كرده است. باید بپذیریم كه جامعه ما از لحاظ سیاسی و اجتماعی پیشرفته نیست و فضای مجازی می تواند آنرا به هر سمتی كه می خواهد ببرد. من از مترو خیلی استفاده می كنم، اما در این سال ها هیچ گاه ندیدم كسی در مترو روزنامه بخواند! اما در كشورهای پیشرفته چنین نیست، مردم از زمانی كه در مترو دارند برای مطالعه روزنامه یا كتاب بهره می برند. این مورد شاید در ظاهر ساده به نظر برسد، اما نشان از پیشرفته بودن یك جامعه از لحاظ سیاسی و اجتماعی دارد.
او افزود: اگر امروز جامعه ما در فضای مجازی زیاد حضور پیدا كرده است، نشان از مطالعه مردم آن نیست، بلكه صرفا خواندن مطالبی است كه شاید چندان هم پذیرفته و درست نباشند. طبیعی است جامعه ای كه مطالعه نكند در مقابل فصای مجازی صدمه پذیر خواهد بود. متاسفانه سرانه مطالعه در كشور ما به شكل هولناكی پایین است. من به هیچ وجه قبول ندارم چون قیمت كتاب گران است مردم مطالعه نمی كنند؛ چون اگر بخواهند و اهل مطالعه باشند می توانند پول یك پیتزا را برای كتاب صرف كنند.
این استاد دانشگاه با اشاره به ابعاد منفی فضای مجازی، خاطرنشان كرد: گاهی فضای مجازی فكرها و ایده های درست را از بین می برد. در جامعه ما ایده هایی مثل توسعه پایدار و محیط زیست اصلا معنایی ندارد. این نشاندهنده این است كه جامعه ایران هنوز از لحاظ اجتماعی توسعه یافته نیست. اگر مردم هوای پاك را از حكومت مطالبه نمی كنند، یعنی عقب ماندگی! من از این می ترسم كه چون سواد رسانه ای در ایران پایین است، فضای مجازی بر افكار عمومی سوار و منجر به نابودی برخی ایده ها و موضوعات درست شود. فضای مجازی در ایران یك شمشیر دو لب است كه هم می تواند خوب و هم می تواند بد باشد.
زیباكلام همینطور در بخش دیگری از سخنان خود درباره اینكه آیا لازم است برای فعالیت سلبریتی ها در فضای مجازی محدودیت هایی تولید شود و به دنبال اشاره مجری نشست به حواشی تبلیغ دارویی توسط به یك بازیگر، اظهار نمود: ما در جامعه ای زندگی می كردیم كه نظام و حكومت برایمان درست یا غلط را تعریف كرده بود و مشخص می كرد چه چیزی ارزش است و چه چیزی نیست. اما حالا فضای مجازی خیلی از ارزش هایی كه حكومت می گفت ارزش هستند را زیر سؤال برده است. معتقدم كه نباید جلوی كسی كه قرص تبلیغ كرد را گرفت تا خود مردم بر مبنای عقل و شعورشان فارغ از تصمیم حكومت تصمیم بگیرند كه این كار درست است یا نه. ما چاره ای نداریم كه برای اولین بار در تاریخ ۲۵۰۰ ساله ایران كه همراه حكومت ها برای مردم تصمیم می گرفتند، به مردم اجازه دهیم خودشان فكر كنند و درباره خوب و بد زندگی شان تصمیم بگیرند.
او در انتهای سخنان خود خاطرنشان كرد: سلبریتی در ایران پدیده جدیدی است و حكومت نباید اینقدر نگران این مورد و به صورت كلی فضای مجازی باشد. حكومت باید اجازه دهد این فضا رشد و پیشرفت كند؛ چراكه اگر هم بخواهد مداخله كند، كاری از دستش برنمیاید و تا الان هم هر كاری كرده، سكه یك پول شده است. ازاین رو بهتر است به مردم اعتماد كند.
سلبریتی ها در مدار قانون حركت كنند
همچنین جعفر نعناكار، حقوقدان و فعال فضای مجازی درباره تعریف سلبریتی، اظهار نمود: كسی كه در زمینه كاری خودش معروف باشد، متخصص است و نه سلبریتی. اما اگر اقبال توده ای كه بیشتر هم جوانان باشند به سمت این افراد زیاد باشد، آنگاه آنها سلبریتی می شوند.
او یكی از شاخصه های اصلی سلبریتی را اقبال توده دانست و اظهار داشت: توده قشر متوسط جامعه است و به جهت اینكه فردی بخواهد از متخصص و معروف بودن به سلبریتی تبدیل گردد باید اقبال توده با اكثریت جوانان را داشته باشد. چونكه جوانان دنبال الگو می گردند و فكر می كنند رسیدن به بعضی از الگوها كه امروز سلبریتی هم هستند آسان تر است. امروز این باور كه درست هم نیست در جامعه ما به وجود آمده است كه رسیدن به یك الگوی متخصص علمی كار سختی است و نیاز به سال ها مطالعه و فعالیت علمی دارد، اما ستاره سینما شدن در باور آسان تر است.
این حقوقدان با تاكید بر اینكه سواد رسانه ای می تواند جامعه را از فضای مجازی صیانت كند، اظهار نمود: همان گونه كه می دانید یكی از المان های توسعه یافتگی از بین رفتن مرزها است. فضای مجازی هم پدیده ای بدون مرز است كه كل عالم را در برگرفته و فرصتی را برای تعامل گسترده فراهم نموده است. در این میان باید دید كه سلبریتی ها در كجای این منظومه نشسته اند.
نعناكار تصریح كرد: من موافق نیستم كه پدیده سلبریتی ها از غرب وارد كشور ما شده، اما باور دارم كه فضای مجازی به آن دامن زده است. در این میان ما باید بپذیریم كه جامعه ایران در تعامل سلبریتی ها با توده ها هنوز به بلوغ لازم و كافی نرسیده است و به همین خاطر هم باید اجازه دهیم این دوره بگذرد و این بلوغ و فرهنگ به مرور زمان در جامعه شكل بگیرد.
او با تاكید بر اینكه سلبریتی ها باید در مدار قانون حركت كنند، اظهار نمود: اگر سلبریتی می خواهد مبلغی را برای كار خیر تجمیع كند یا كالاهایی را تبلیع كند باید حتما در مدار قانون این كار را انجام دهد. یك سلبریتی مسئولیت اجتماعی دارد و باید حتما در بستر قانونی حركت كند؛ بعنوان مثال وقتی می خواهد كالایی را تبلیع كند باید بداند و تحقیق كند كه این كالا به ضرر مردم و غیرقانونی نباشد.
نعناكار تصریح كرد: در كل دنیا شرایط به اینگونه است كه برخی مسائل همچون موضوعات تروریستی و پرنوگرافی خط قرمز و با محدودیت های زیادی مواجهند. اما در مواردی كه خاكستری است حكومت ها و جامعه باید سعه صدر داشته باشند. باید بررسی كه بعنوان مثال برای ورود كودكان و نوجوانان به این محدوده های خاكستری حكومت ها چه تصمیمی گرفته اند؛ اینكه آیا حكومت ها باید جلوی انتشار بعضی از محتواها را بگیرند یا این تصمیم بر عهده پدر و مادرها باشد. در ضورتی كه بخواهیم الگوی دوم را در پیش بگیریم با افزایش آگاهی بخشی خانواده ها می توانیم این مسیر رو به تعالی پیش ببریم.
نعناكار كه با آزادی كامل در فضای مجازی مخالف است، در این زمینه اظهار داشت: اینكه حاكمیت برود كنار و بخواهیم همه چیز را به فضای مجازی و مردم بسپاریم كه نمی گردد. حاكمیت باید از مردم در هر فضایی صیانت كند. این امنیت می تواند در جنگ باشد و هم می تواند در فضای مجازی باشد. در عین حال حكومت باید صبور باشد اجازه دهد كه افكار در فضای مجازی به بلوغ برسد ولی این مورد اصلا به این مفهوم نیست كه حكومت اجازه دهد كه هر كسی هر چیزی خواست را در فضای مجازی تبلیع كند.
این حقوقدان اظهار داشت: من هم معتقدم كه حكومت دانای كل نیست، اما نباید همه هنجارها را به ناگاه شكست، بلكه باید قدم به قدم پیش رفت تا جامعه به بلوغ لازم برسد. بر همین مبنا هم می گویم كه رفتار و عملكرد سلبیرتی ها در فضای مجازی باید حتما در مدار قانون باشد. اگر قانون بگوید كه توهین ممنوع می باشد و باید حجاب را رعایت كرد باید در فضای مجازی هم در مدار این قوانین حركت كرد.
من مخلص سلبریتی های فضای مجازی هستم!
رامبد جوان، هنرمند و فعال فضای مجازی هم در سخانی كوتاه در تعریف سلبریتی اظهار نمود: كسی را كه از منظر جمعی اهمیت داشته و اثرگذار باشد، می توان سلبریتی گفت. این فرد هم بسته به نوع عملكرد و ابزار و رسانه ای كه در اختیار دارد می توان جمعیتی را تحت تاثیر قرار دهد. اصولا سلبرینی مفهوم مثبتی دارد، اما به تازگی اینگونه شده است كه در ساختارهای منفی هم به كار گرفته شود. در صورتیكه سلبریتی یك معنای مثبت است و ما سلبریتی بد یا منفی نداریم.
جوان تصریح كرد: از آنجایی كه رسانه هایی مثل رادیو و تلویزیون همواره در انحصار حكومت بوده اند و هیچ ابزار دیگری در اختیار سایر افراد كه امكان دارد قابلیت های زیادی هم داشته باشند، نبوده است، طبیعی است رسانه های اجتماعی مورد اقبال عمومی قرار می گیرند. در این میان وقتی سال ها این رسانه حكومتی با مواضع و ارزش هایی كه دارد معیار یك رسانه می شود، طبیعی است كه وقتی در رسانه های اجتماعی به بعضی از این مواضع و ارزش ها اهمیتی داده نمی گردد، این افراد مورد انتقاد قرار می گیرند. در حالیكه معتقدم همه آدم ها می توانند هر چه می خواهند بگویند و افراد می توانند انتخاب كنند كه دنبال آنها بروند یا نه.
مجری برنامه «خندوانه» افزود: الان دوره ای است كه تفكر حكمتی باید عقب نشینی كند تا مردم حداقل در فضای مجازی در همه زمینه ها تصمیم بگیرند و حكومت فكر نكند كه او باید بعنوان یك دانای كل در همه موضوعات ورود كند؛ البته بطور قطع این مورد صدمه ها و قربانی هایی هم خواهد داشت؛ اما باید از این مرحله گذر كرد تا مردم خودشان به اندیشه برسند و پای مسئولیت هایشان بیایستند.
جوان با اشاره به اینكه «ما به گونه ای بزرگ شدیم كه همیشه بزرگ ترها باید برایمان تصمیم می گرفتند»، اظهار داشت: این بزرگ تر در مراحل مختلف زندگی تغییر می كرد و ما همیشه منتظر كسی بودیم كه به ما بگوید چه كار نماییم و وقتی هم اوضاع خوب نبود از او طلب كار می شدیم. اما فضای مجازی فرصتی است برای افراد كه در محیطی قرار بگیرند كه می توانند آزادانه رفتار كنند.
او تصریح كرد: وقتی آدم ها در فضای مجازی محبوب و قدرتمند می شوند، حكومت می خواهد آنها را بین ببرد، ولی آنها از بین نمی روند. من مخلص سلبریتی های فضای مجازی هستم و با وجود اینكه گفته می گردد آنها از آن چیزی كه به عرف جامعه نسبت داده می شود فاصله گرفته اند، به آنها احترام می گذارم. این افراد بطور قطع آدم های باهوشی هستند. ما باید قبول نماییم كه فضای مجازی برای رشد همه چیز و حتی حكومت خیلی خوب است و باید خسارت بدهیم تا همه چیز در این فضا درست شود.
جوان همینطور در پاسخ به این پرسش كه آیا آزادی فضای مجازی با وجود حواشی كه در زندگی خصوصی او به همراه داشته است، برایش آزاردهنده نیست، اظهار داشت: من اینها را فضولی می دانم، اما این فضولی بخشی از این رابطه است و مشكلی با این مورد ندارم.
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب