همه چیز به نفع بازیگر، كارگردان و تهیه كننده
سام فیلم: کرونا در طول 17 ماه اخیر، معادلات خیلی از مشاغل را تغییر داده است. سینما بعنوان یکی از پرضررترین مشاغل همه گیری کرونا در سراسر جهان، یکی از این مشاغل است. با آمدن کرونا، فارغ از تعطیلی الزامی تمام سالن های سینمایی کشور، چرخه تولید نیز با تغییرات شگرفی همراه شد. از حجم تولیدات، به تعداد قابل توجهی کاسته شد و در یک مهندسی کلان تر، خیلی از کارگردانان، بازیگران و تهیه کنندگان، ترجیح دادند بنا بر مناسبات فعلی، سریال سازی در پلت فرم های تازه تاسیس اینترنتی را تجربه کنند.
به گزارش سام فیلم به نقل از ایسنا، روزنامه «فرهیختگان» در ادامه نوشت: همین کوچ خوش نشینانه سبب شد یک توفیق الزامی نصیب سازمان سینمایی شده و آیتمی که آنها سال ها درصدد شکوفایی اش بودند، به برکت کرونا، بارور شود. در عرض این ۱۷ ماه، نه فقط بر تعداد پلت فرم های حوزه وی اودی اضافه گردید بلکه این سامانه ها تا توانستند برای خود سازوکار چیدند و به این ترتیب، آنهایی که تا روز گذشته مستاصل در جذب مخاطب حداقلی بودند، حالا تا اندازه یک کمپانی بالا کشیده اند.
در این که چه دلیلهای و مناسباتی سبب به وجود آمدن این لویاتان شده، نکات فراوانی مطرح است که باید در نوبتی دیگر بدان پرداخته شود اما در این معادله، خیلی مهمست که ببینیم سهم سینماگران در این پروبال دادن تا چه اندازه ای است؛ سینماگرانی که تعدادی از آنها، محدودیت های حوزه سینما را دلیل این کوچ حرفه ای عنوان کرده اند و برخی دیگر هم از درآمدزا بودن کار در وی اودی ها و شبکه نمایش خانگی حرف زده اند. البته منظور از درآمدزا بودن، کسب درآمد به اندازه گذران زندگی است؛ چونکه وقتی این مدیوم با این حجم انبوه از گسیل هنرمندان مواجه گردید، در خود، آفاتی نیز به همراه آورد. از آن جمله، تبعیض پررنگی که میان برخی عوامل با یکدیگر وجود دارد. این تبعیض قبل تر در سینما نیز وجود داشت اما به علت طولانی تر بودن فرآیند تولید یک سریال، طبیعتا دستمزدها نیز چندین برابر شده و درنتیجه، این تبعیض، بیشتر به چشم می خورد.
سهم نهادهای ناظر نیز در این میان، اصلا به چشم نیامده تا در یک حاشیه امن بسیار خوب، هم ورودی سرمایه های کلان به این مدیوم بسیار فراخ باشد و هم کسی اطلاع چندانی از قراردادهایی که بسته می شود یا رقم دقیق دستمزدها نداشته باشد. اینچنین می شود که گهگاه وقتی خبری در خصوص دستمزد فلان بازیگر برای حضور در سریالی منتشر می شود، دهان ها از شدت تعجب بازمی ماند که مگر آن سریال مقرر است تا چه میزان راندمان داشته باشد که تنها در یک مورد، دستمزد چندمیلیاردی به بازیگر اصلی خود می دهد؟!
اینها سلسله سوالاتی است که در فضای تازه تاسیس وی اودی ها و شکل فعالیت عجیب شان مطرح است؛ فضایی که این سوال بحق را به ذهن ها متبادر می سازد که وقتی برای یک ممیزی آرایشی ساده، چندین نفر بعنوان ناظر و ممیز حضور دارند، آن وقت آیا حتی یک ناظر ساده برای اشراف بر قراردادها و نوع کارهای این چند پلت فرم وجود دارد؟ اساسا خیر، که اگر بود، نه فقط شیوه نامه های حرفه ای بستن قرارداد و پتانسیل درآمدی هر بازیگر، زیرسوال نمی رفت بلکه خبر آن تا حالا بارها در رسانه های مختلف انتشار یافته بود.
انتقال تبعیض از سینما به شبکه نمایش خانگی
تا بوده، به همین منوال بوده. بازیگران، دستمزد بیشتری به نسبت سایر عوامل از آن خود می کردند و اعتراض چندانی هم نسبت به این مقوله وجود نداشت. مشکل اما از زمانی پدید آمد که بازیگران در نقش لویاتان ظاهر شده و به تنهایی، ۵۰ تا ۶۰ درصد کل بودجه یک اثر را می بلعیدند. فارغ از تمامی لطمه هایی که این جریان با خود به همراه داشت، بخش عمده ای از سینما، فقیرتر شدند. آن ۴۰ تا ۵۰ درصد مابقی دستمزد، میان ۹۵درصد گروه تقسیم شد و شرایط به شکلی پیش رفت که خیلی از عوامل، به کارها، تنها بعنوان آبشخوری برای رفع نیازهای روزمره خود نگاه کردند.
حالا در این میان، بازیگر تنها نبود. همان آفت همیشگی سود در تولید نیز به ضرر بدنه سینما و شبکه نمایش خانگی عمل کرد. تهیه کننده در همان ابتدا، سود خودرا برداشته و بازیگران نیز با قراردادهای خود، نیمی از بودجه را می بلعند. درنتیجه دیگر چیزی نمی ماند که میان ۹۵ درصد عوامل تقسیم شود.
البته که تبعیض به همین جا ختم نمی گردد. از میان آن ۹۵درصد، برخی شاخه های تولید نظیر فیلمبرداری و تدوین، بودجه های بیشتری به نسبت بقیه، به خود اختصاص داده تا به این ترتیب، بودجه هرچه به سمت عوامل پایین تر سینما می رود، آب رفته و رقم چندانی دست عوامل تولید را نمی گیرد.
برای آشنایی بیشتر با این پدیده در شبکه نمایش خانگی و سامانه های وی اودی، به سراغ چند چهره رفته ایم. یکی از این افراد، فرید ناظرفصیحی است که سال ها فعالیت حرفه ای در زمینه جلوه های ویژه بصری در سینما، تلویزیون و وی اودی را دارد.
ناظرفصیحی اظهار داشت: «همیشه به همین ترتیب بوده که سهم بازیگر، کارگردان و تهیه کننده در آثار سینمایی، بیشتر از عوامل دیگر بوده است. این معادله در سینما وجود داشته و حالا با فعالیت وی اودی ها، به این مدیوم نیز راه یافته است. البته که وی اودی ها در شرایطی به تولیدات انبوه رسیدند که سینما با محدودیت تولید و تعطیلات گسترده مواجه گردید و پلت فرم ها بعنوان تنها مدیومی تبدیل شدند که تولید در آنها جریان داشت. این چرخه، با سود مشخصی در حال گردش است.»
ناظر فصیحی که این روزها «کلبه ای در مه» و «پایتخت» را روی آنتن داشت، ادامه می دهد: «موضوع عدالت در دستمزد، در صنف ما مشکل تر است. چونکه عمده کسانی که در این عرصه فعالیت دارند، بصورت گروه های ۱۵ تا ۲۰ نفره مشغول فعالیت هستند. برخی دوستان به تنهایی مشغولند و در خانه خود نشسته و با یک کامپیوتر، کارها را پیش می برند. یک سری هم، تیمی کار کرده و ضمن استخدام چند نیروی خلاق، دفتری اجاره می کنند و برای کار بهتر، هزینه های بیشتری را به جان می خرند.»
ناظرفصیحی که این روزها «زخم کاری» را در سامانه اینترنتی دارد، در تشریح تبعیض های تقسیم سود در تولیدات شبکه نمایش خانگی اظهار داشت: «بسته به نوع کارهای فردی و گروهی، کیفیت کارها و تکنیک ها، متفاوت می باشد. به همین دلیل، میزان دستمزدها نیز متفاوت بوده و از دقیقه ای یک میلیون تا دقیقه ای ۱۰میلیون تومان در نوسان است. بدین سبب می بینید که در کار ما که یک کار کاملا تخصصی شمرده می شود اصلا چیزی بعنوان «دستمزد نجومی» وجود ندارد. بگذارید از زاویه دیگری به مساله نگاه نماییم. بودجه یک سریال فلان مقدار است که از این مقدار، ۵۰ درصد آن به بازیگران اختصاص یافته و ۵۰درصد دیگر میان ۲۰۰ تا ۳۰۰ نفر عوامل دیگر تقسیم می شود و از همین جا می توان متوجه شد که نه فقط صنف ما بلکه صنف دیگری نیز توان نجومی گرفتن نداشته و این مورد، نه فقط در تولیدات سینمایی بلکه در آثار شبکه نمایش خانگی و پلت فرم های اینترنتی نیز اجرائیست.»
وقتی سودآوری برای برخی ها، قبل و بعد کرونا بدون تغییر مانده است
البته که طبق یک فرمول ساده جهانی، میزان دستمزد کارگردان و بازیگران برمبنای آخرین ساخته ها و نقش آفرینی شان محاسبه می شود. این فرمول، در ایران، هیچ محلی از اعراب نداشته و به شکلی کاملا دوطرفه میان کارگردان و بازیگر با تهیه کننده یا سرمایه گذار بسته می شود. به همین ترتیب است که در این رفاقت ها، ارقامی ردوبدل می شود که درز گاه وبی گاه تعدادی از آنها، دود از سر مخاطبان بلند می کند. مانند دستمزد حدودا سه میلیاردی یک بازیگر برای یک ساخته ۹۰ دقیقه ای. جالب آنکه هنوز اطلاعات چندانی از دستمزد حدودی بازیگران در پلت فرم های اینترنتی به بیرون درز نکرده است.
در همین زمینه با «شهرام خلج»، طراح گریم آثار سینمایی و تلویزیونی به گفت و گو نشستیم. خلج اظهار داشت: «برخی می گویند کار در دوران کرونا کمتر شده اما ما که در جریان تولیدات آثار هستیم، می بینیم که کار به هیچ عنوان کمتر نشده است. حالا در سینما کمتر شده اما در پلت فرم ها و شبکه نمایش خانگی به اندازه ای زیاد شده که کمبود کارهای سینمایی را پوشش داده و سبب اشتغال بدنه سینما شده است. به همین ترتیب، سودآوری به همان روال سابق بوده و کرونا چندان نتوانسته در این عرصه خللی وارد آورد. عوامل مشغول کار هستند و اگر مخاطبان سینمایی کمتر شده اما در شبکه نمایش خانگی و وی اودی ها بیشتر هم شده است.»
خلج که این روزها «زخم کاری» را در سامانه اینترنتی دارد، ادامه می دهد: «به هر حال فعالیت در شبکه نمایش خانگی، به علت آنکه دست هنرمندان بازتر است و میزان پذیرش پیشنهادها به نسبت سینما بیشتر است، سبب شده تا محبوب تر بوده و هنرمندان از حضور در این مدیوم استقبال کنند.»
طراح گریم «درخت گردو» در ارتباط با عدالت در دستمزد می گوید: «در کار ما، کف دستمزد ماهیانه از یک تا ۱۰۰میلیون تومان در نوسان است و می دانم که منصفانه نیست. بطورمثال برای فردی مانند من باید ماهیانه حدود ۳۰میلیون تومان باشد اما خیلی از تهیه کنندگان از پرداخت چنین دستمزدهایی طفره می روند. مطمئن باشید اگر طراح گریمی که برای کاری سخت، ماهی ۱۰۰میلیون بگیرد، به اندازه همان مبلغ، سر آن کار پیر می شود و تحلیل می رود. اما متاسفانه تهیه کنندگان در مقابل بازیگران نرمش بیشتر نشان داده و در مقابل دیگر عوامل، به اندازه هنر و قدرتی که در اجرایشان دارند، مطابق با عدالت و انصاف رفتار نمی کنند.»
کار در پلت فرم های اینترنتی، مساوی با سود بیشتر
همین که پلت فرم های اینترنتی توانستند در مدتی محدود، این حجم تولیدات و مخاطبان را متوجه خود کنند و گوی سبقت را از سینما و شبکه نمایش خانگی بربایند، باید مشکوک شد که چه اتفاقی درحال رخ دادن است که دیگر مدیوم ها در تمام این سال ها نتوانسته اند و وی اودی ها در عرض چند ماه توانستند.
طبیعتا اینجا هم پای یک پول بی حساب وکتاب در بین است که طبق آن، وی اودی ها توانستند حجم قابل توجهی از چهره های سرشناس کارگردانی و بازیگری را به سمت خود متمایل کنند.
در همین رابطه با «پیمان قانع» طراح صحنه صحبت کردیم. قانع اظهار داشت: «در شرایط فعلی وضعیت طوری شده که مدیوم های پخش، به چهره ها پیشنهاداتی می دهند که نمی توان خیلی ساده از کنار آن عبور کرد. بطورمثال الان ما مجری - بازیگرهایی داریم که آنها مدتی در تلویزیون فعالیت داشتند و این روزها آنها را در پلت فرم های اینترنتی می بینیم. دلیلش هم فقط، دستمزدهای بالاتری است که وی اودی ها در قبال تلویزیون به این چهره ها می پردازند. اما باید دراین زمینه، استثناهایی هم در نظر بگیریم؛ استثناهایی که شامل برنامه های بزرگ تلویزیون مانند دورهمی، خندوانه، زوجینو و... است. در این برنامه ها، مطابق با تجربه هنرمندان به آنها پیشنهاد دستمزد شده یا از آنها می خواهند که دستمزد پیشنهادی خودشان را مطرح کنند. به همین ترتیب، جز برای برخی چهره ها که حدودا همه می دانند چه کسانی هستند، تفاوت چندانی میان دستمزد پلت فرم ها با تلویزیون نیست. این قاعده البته درمورد اهالی بدنه سینما وجود دارد و شامل سلبریتی ها و چهره های مشهور نمی گردد.»
طراح صحنه «دراکولا» در ادامه با نقد اضافه پرداخت ها به بازیگران اضافه کرد: «تفکر وی اودی ها و شبکه نمایش خانگی از پرداخت دستمزدهای بالا به بازیگران چهره آنست که می گویند کار ما با وجود آن چهره ها دیده می شود، درحالی که من فکر می کنم این طور نیست. شاید در سینما کار به طوری پیش رود که حضور یک یا چند بازیگر، به دیده شدن فیلم کمک نماید اما در یک سریال، قاعده دیده شدن بالکل متفاوت می باشد. خیلی از کارهای تولیدی و ترکیبی، شو هستند و ساختار آن برنامه و سریال است که باید مخاطبش را جذب نماید. آقای گلزار شاید بتواند در تولیدات سینمایی، مخاطبانی را به سمت خود جذب نماید اما دیدیم که حضور ایشان در قالب یک مسابقه که از پلت فرم های اینترنتی پخش گردید، نتوانست کمکی به جذب مخاطب کند.»
طراح دکور مسابقه «دورهمی» در ادامه، از سیستم پرداخت دستمزدها انتقاد نمود و اظهار داشت: «انگار قرار نیست از کار طراحی، درآمدی حاصل شود. در بین بازیگران، اختلاف دستمزد بسیاری میان یک سلبریتی با یک بازیگری که چهره نیست، وجود دارد اما این اختلاف دستمزد میان طراح باسابقه و کسی که جدیدالورود این حیطه شده، وجود ندارد. درحالی که دستمزد آن بازیگران بحق و منطقی نیست اما دستمزد طراحان بحق است. آفیش یک سریال از ۵، ۶ بامداد است تا پاسی از شب و در طول این مدت، خیلی از طراحان و دستیاران آنها باید حضور داشته باشند. آن وقت کسانی که چندین برابر ما دستمزد می گیرند، این میزان وقت خودرا در لوکیشن صرف می کنند؟ باور کنید دستمزد برخی دستیاران، از ماهی سه میلیون تومان فراتر نمی رود، آن هم برای این میزان ساعت کار. بنا بر این است که خیلی از طراحان لباس، صحنه، گریم و... از جیب خود به اینها کمک مالی می کنند. همین خود به خوبی نشان میدهد که عدالت تا چه میزان در پرداخت دستمزدها وجود دارد.»
همه چیز به نفع بازیگر، کارگردان و تهیه کننده
پرواضح است که بدنه سینما از میزان پرداختی هایی که در تولیدات وی اودی ها ردوبدل می شود، ناراضی است. این ناعدالتی در آثار سینمایی وجود دارد اما تولیدات سینمایی ظرف یک ونیم تا دو ماه از وقت بدنه سینما را به خود اختصاص می دهد حال آنکه یک سریال، چندماه از وقت عوامل را گرفته و بیشتر به چشم می آید. درواقع آن ناعدالتی که در پرداخت دستمزدهای سینمایی وجود دارد، حالا و در اشل جدید وی اودی ها که شامل سریال های آنچنانی می شود، بیشتر خودرا نشان داده و بدین ترتیب، بازیگران نجومی بگیر از رضایت بیشتر و حداقلی بگیران گروه که بیش از ۵۰درصد عوامل را می سازند، با نارضایتی بیشتری به کار خود ادامه می دهند. متاسفانه در این بحبوحه، نهاد و تشکلی هم مسئولیت برقراری عدالت بیشتر در این پرداخت ها را برعهده ندارد تا در شرایطی که بازیگر، تهیه کننده و کارگردان، خیلی بیشتر از حق خود دریافت کرده و وی اودی ها نیز به سود سرشاری دست می یابند، اهالی بدنه سینما که اکثریت هنرمندان را می سازند، با دریافت دستمزد ناچیز، تنها به فکر گذران امور بوده و آبی از این خوان پربرکت برای آنها گرم نشود.
یکی از صدابرداران تولیدات سینمایی و شبکه نمایش خانگی که خواست نامش رسانه ای نشود اظهار داشت: «ما سال ها تجربه حضور در تولیدات سینمایی را داریم اما حضور در این وی اودی ها آنقدر برایمان حاشیه ساز است که می ترسیم با یک حاشیه جدید، ما را به کل از تولیدات آن پلت فرم کنار گذاشته و باتوجه به کمبود تولیدات در سینما، بعد از این همه سال، بیکار بمانیم. البته که این نکته، تنها شامل حال من نشده و خیلی از حرفه ای های سینما با این مشکل مواجهند که بعد از این همه سال فعالیت حرفه ای، با خطر بیکاری روبه رو شده و به آسانی از گردونه تولید یک سریال کنار گذاشته شوند.»
این صدابردار افزود: «اینکه بچه های تولید در رسانه ها و صفحات مجازی خودشان از شرایط روزگار و سختی هایش گله می کنند، به سمع و نظر خیلی از تهیه کنندگان و سرمایه گذاران و البته پلت فرم هایی که سریال تولید می کنند، رسیده و تعدادی از آنها از این شرایط اسفناک، سوءاستفاده کرده و تلاش می کنند با جذب این انسان های خبره، آنها را از تنگناهای مالی نجات دهند اما نه برمبنای توان و ظرفیت حرف هایشان بلکه بر طبق بودجه ای که خودشان برای آن کار در نظر گرفته اند. تعدادی از این افراد حاضر هستند در قبال قیمت پایین تر، قید یک فرد حرفه ای را زده و با آن فرد گم نام که رزومه کار چندانی ندارد، وارد قرارداد شوند. البته اگر در این حین، تهیه کننده وسواس چندانی به خرج ندهد، اساسا همین اتفاق می افتد و من به یاد ندارم در تمامی این سال ها عمرم، این میزان ناامنی، صنوف مختلف سینمایی را تهدید کرده باشد.»
وی اضافه کرد: «چندی پیش خبری در رسانه ها منتشر گردید که یک بازیگر برای حضور در فیلمی، دستمزد ۲.۵ میلیارد تومانی گرفته. خب سوال من این است که بر فرض که آن بازیگر برمبنای تخصص خود، چنین دستمزدی را دریافت کرده. حالا آیا فلان تدوینگر حرفه ای، فلان فیلمبردار حرفه ای، فلان صدابردار حرفه ای و... هم با این میزان جهش در دستمزد خود مواجه می شوند؟ اساسا خیر. در کدام سال بوده که دستمزد یک گروه تولید، سروصدا به پا کرده باشد؟ تا بوده، می گویند که فلان بازیگر اینقدر گرفته و بهمان بازیگر اینقدر. باور کنید خجالت آور است که دستمزد یک طراح حرفهای تیم تولید از دستمزد فلان بازیگر فرعی که نه طرفدار دارد و نه می تواند حتی یک نفر را به سینما بکشاند، کمتر است. یعنی آیا این درست است که آنها تنها به زعم این که بازیگر هستند باید بیشتر بگیرند و مابقی عوامل تولید چون بازیگر نیستند، باید با ارقامی اندک، به سختی روزگار بگذرانند و درنهایت هم در گمنامی فوت کنند و کسی هم از حال آنها مطلع نباشد؟ تا بوده، همین بوده اما الان وضعیت به کلی فرق کرده و دامنه تبعیض خیلی خیلی بیشتر شده است. من فقط امیدوارم که تا بوده همین بوده، اما از این به بعد لااقل اینگونه نباشد.»
متاسفانه آنگونه که از صحبت های تیم تولید فیلم و سریال پیداست، آنها رضایت چندانی از این تبعیض ندارند. وی اودی ها آمدند تا سینمای ایران، هم پای نظام بین المللی تولید، کارهایی را در این مدیوم تولید و پخش کند. اما حال مشخص است که ردپای مافیای جدید به بسترهای اینترنتی هم رسیده و تعدادی از آنها با یک حاشیه امن مناسب، مبادرت به جذب سرمایه، تولید و پخش می کنند و خیلی زود مراتب پیشرفت را طی کرده و در قامت کمپانی های تولید، توزیع و پخش قدعلم کرده اند.
طبیعی است که وی اودی ها در چنین فرآیندی، بیش از آنکه به حضور حرفه ای ها نیاز داشته باشند، به حضور سلبریتی ها و افراد شناخته شده محتاج هستند. بنا بر این است که اکنون ماه هاست که طی رقابتی عجیب، به جذب چهره ها پرداخته و تلاش می کنند فلان بازیگر و کارگردان را به تصرف خود درآورند. طبیعتا وقتی مخاطب آنها مردم عام هستند، نباید هم که اصرار خاصی برای بستن یک تیم تولیدی قوی به خرج دهند چون در پی بزک کردن ظاهر امر بوده و با دستمزدهای کلانی که می دهند، اهتمام بر جذب بیشتر ستاره ها و درخشیدن در چشم مردم هستند. هرچند نمی دانند مخاطبان، اثری که دوست نداشته باشند را با وجود تمام ستاره هایش پس می زنند، مانند سریال ها و برنامه هایی که طی چندماه اخیر، توسط مخاطب پس زده شد و پلت فرم ها مجبور به حذف آنها از کنداکتور پخش خود شدند.
و در روزگاری که مردم عادی نیز تولیدات بی کیفیت را پس می زنند، سهم نهادهای ناظر بر میزان کیفیت آثار و پشت پرده قراردادها و جذب کردن ها، به چه میزان خواهد بود؟ یا بگذارید از نو بپرسیم: آیا اصلا نهادی ناظر بر میزان کیفیت تولیدات سریال های اینترنتی و نوع تنظیم قراردادها و نحوه پرداختی ها آنها وجود دارد؟ این غائله اگر امروز که در ابتدای مسیر هستیم، ختم به خیر نشود، بعدها و با اضافه شدن دست وپاهایی بیشتر به این هیولا، دیگر به کنترل در نخواهد آمد و بدین ترتیب باید منتظر اعمال سیاستگذاری و ریل گذاری های جدید از این مجرا باشیم. حتی فکرش هم آزاردهنده و مسموم است. یعنی هنوز این زنگ خطر بزرگ برای مدیریت های کوچک و بزرگ فرهنگی و سینمایی کشور به صدا درنیامده است؟!
منبع: samfilm.ir
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب