در نشست مستندات یكشنبه مطرح شد؛
روایتی از دوگانگی های اوپنهایمر
به گزارش سام فیلم، برنامه مستندات یکشنبه که به پخش فیلمهای مستند می پردازد، یکشنبه اول بهمن به نمایش فیلم مستند برای پایان دادن به تمام جنگ ها؛ اوپنهایمر و بمب اتم اختصاص داشت.
به گزارش سام فیلم به نقل از روابط عمومی خانه هنرمندان ایران، چهل و ششمین برنامه «مستندات یکشنبه» که زیرمجموعه سینماتک خانه هنرمندان ایران به پخش فیلمهای مستند می پردازد، به نمایش فیلم مستند «برای پایان دادن به تمام جنگ ها؛ اوپنهایمر و بمب اتم» اختصاص داشت. بعد از نمایش فیلم هم نشست نقد و بررسی آن با حضور مازیار فکری ارشاد منتقد سینما در سالن ناصری برگزار گردید.
مازیار فکری ارشاد در این جلسه اظهار داشت: ما در این گپ و گفت ناگزیریم به فیلم داستانی «اوپنهایمر» ساخته نولان هم اشاره کرده و ارجاعاتی به آن داشته باشیم. چونکه نزدیکی های زیادی بین آنها وجود دارد و مقایسه هایی در مورد کیفیت این ۲ اثر و منظری که وارد ماجرا شده اند، میتوان داشت. مهم ترین نکته در مورد این مستند، ایده اصلی آن بوده که در مورد شخصیت اوپنهایمر است. در واقع ما با کاراکتری مواجهیم که در زندگی خود سرشار از دوگانگی های زیادی است. فکر می کنم در مستند روی این دوگانگی ها تاکید ویژه تری صورت گرفته است. به صورتی که از کودکی اوپنهایمر آغاز کرده و نزدیکان او در رابطه با اش صحبت می کنند. او از همان کودکی کاراکتر ویژه ای داشته و در ادامه که وارد فضای آکادمیک می شود، رگ و ریشه آلمانی و یهودی اش، موضوعی مهم هم در فیلم نولان و هم در این مستند است. خود این قضیه که آدم هم رگ و ریشه آلمانی داشته باشد و هم برای جنگ در مقابل آلمان مامور به ساخت سلاح کشتار جمعی شود، اتفاق عجیبی است. بمبی که البته در نهایت بر سر کشور دیگری که ژاپن است آوار می شود. همینطور میتوان یهودی بودن او را در مقابل یهودی ستیزی آلمان نازی گذاشت. در نهایت باید بگویم زندگی شخصی او هم پر از دوگانگی هاست. او به حزب کمونیست نزدیک بوده اما خیلی کمونیست جدی محسوب نمی شده و زندگی خانوادگی به سامانی نداشته است.
این منتقد سینما در ادامه توضیح داد: او معشوقه ای در کنار خود داشته که تأثیر زیادی روی زندگی اش می گذارد. ما در فیلم نولان این تاثیرگذاری شخصیت زن در زندگی اوپنهایمر را می بینیم. به هر ترتیب ما دوگانگی زیادی در کاراکتر و سرنوشت این آدم می بینیم. وی در اوایل این مستند هم می گوید که هدفش از ساخت بمب اتم پایان دادن به هرگونه جنگی است. عنوان فیلم هم از همین جا آمده است. ولی در عمل می بینیم که نه تنها این اتفاق بازدارنده نمی باشد، بلکه سبب بروز بحران های اساسی مثل ماجراهای جنگ سرد در دهه ۶۰ و ۷۰ می شود. هرچه جلوتر می رویم، با شخصیتی عجیب تر مواجه می شویم.
فکری ارشاد در قسمت دیگری از صحبت هایش اظهار داشت: علاوه بر فیلم نولان، کتاب «پرومته آمریکایی» منبع اقتباس فیلم نولان بوده و نقش موثری دارد اما متاسفانه هنوز به فارسی ترجمه نشده است. اسمی که برای این کتاب انتخاب شده است، «پرومته آمریکایی» است. پرومته در اساطیر یونان، الهه ای بوده که خداوند به او اختیاراتی داده است. حتی آتش را بعنوان عنصری سمبلیک در اختیارش می گذارد، با این شرط که در اختیار انسان قرارش ندهد اما به علت روحیاتی که داشته یا وسوسه شیطانی، در نهایت آتش را در اختیار انسان قرار می دهد و مغذوب خداوند می شود. ازاین رو به شکل سیزیف واری بالای کوهی به زنجیر کشده شده و سیمرغی هر روز بخشی از جگر او را می خورد و آن جگر تا فردا بازسازی می شده که باردیگر این اتفاق تکرار شود.
وی اضافه کرد: این ماجرا در اساطیر کهن یونانی وجود دارد. در واقع کتاب شخصیت اوپنهایمر را با پرومته مقایسه کرده و از همین رو این عنوان برای آن انتخاب شده است. در این مستند هم به این مورد اشاره می شود. حتی دو نویسنده آن کتاب هم در بخشی از این مستند حضور دارند و نکته هایی را مطرح می کنند.
این منتقد سینما بیان نمود: اوپنهایمر نابغه ای بوده که می توانسته باعث پیشرفت مرزهای علمی شود و آنرا گسترش دهد. دوگانگی هایی که از آن صحبت می کنم از همین جا آغاز می شود. چونکه خودش می گوید، نیتش از ساخت بمب اتم این بوده که این سلاح کشتار جمعی تبدیل به عنصری بازدارنده شده و جلوی جنگ های دیگر را بگیرد اما در عمل این اتفاق رخ نمی دهد. آنها نگران آلمان نازی بودند و برای مقابله با این کشور بمب را می سازند اما عاقبت مجبور می شوند در کشور ثالث که ژاپن است این سلاح را مورد استفاده قرار دهند. پیامد آن نیز، شخصیت اوپنهایمر در زندگی واقعی است که در فیلم نولان و در همین مستند آنرا می بینیم؛ او با چالش اخلاقی عظیمی مواجه می شود؛ چونکه کارش تبعات و بازتاب بدی داشته و با عذاب وجدان شدیدی روبرو شده است.
فکری ارشاد در ادامه صحبت هایش اظهار داشت: در این مستند هم به این مورد اشاره شده که در واقع شخصیت اوپنهایمر پس از اینکه با این چالش اخلاقی درگیر می شود، باز با یک دوگانگی تازه مواجه می شود. از سویی در آن زمان تبدیل به معروف ترین شخصیت جهان می شود که در فیلم مستند هم می بینیم. (به طوری که حدودا روی جلد هر مجله ای عکسش می رود.) و هم سبب می شود که توجه مردم به علم فیزیک جلب شود. اما مستقیم یا غیر مستقیم مسئول جان صدها هزار نفر است. در فیلم نولان هم این اتفاق بازسازی شده است؛ به صورتی که رئیس جمهور در دفتر خود می خواهد اوپنهایمر را مورد ستایش قرار دهد که با ساخت بمب اتم باعث تمامی جنگ شده است و اوپنهایمر در پاسخ می گوید: آقای رئیس جمهور دست های من خونی و آلوده است.
وی در انتها اظهار داشت: وی همینطور به خاطر سوابق کمونیستی و موضع ضد جنگی که پس از انفجار دوم اتمی در هیروشیما و ناکازاکی با آن روبرو شده است، تحت بازجویی کمیته مک کارتی معروف هم قرار می گیرد. مجموعه این موارد می تواند هر انسانی را از پا در بیاورد؛ چه رسد به آدم هایی که به علت نبوغ خود شاید حساسیت های ویژه ای هم داشته باشند. چونکه اکثرا آنها برخلاف ظاهرشان، می توانند شخصیت های شکننده ای داشته باشند.
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب