تلویزیون زبان معیار را شکل می دهد اهمیت برنامه ورزشی بیش از ادبی!
سام فیلم: اسماعیل امینی پژوهشگر و مدرس زبان و ادبیات فارسی از نقش تلویزیون در فرهنگسازی گفت و عملکرد این رسانه را در ساخت برنامه های مختلف با مضمون شناخت و معرفی زبان فارسی ارزیابی کرد.
اسماعیل امینی مدرس و پژوهشگر زبان و ادبیات فارسی به بهانه فرارسیدن روز شعر و ادب فارسی، در گفتگو با خبرنگار مهر به نقش و وظیفه تلویزیون در حفظ و تقدیر زبان و ادبیات فارسی پرداخت و اظهار داشت: هرچند که تلویزیون طی سالیان اخیر، تا حدودی سلیقه ای عمل کرده و قسمتی از مخاطبان خودرا از دست داده است اما در نهایت رسانه ای بسیار تاثیر گذار است که در همه خانه ها حضور دارد. زبانی که تلویزیون برمی گزیند چه در فیلمها و سریال ها و گفتگوها و چه حتی در خبر و گزارش ها بتدریج بر زبان های دیگر اثر می گذارد. این تأثیر هم در سطح اصطلاحات و تعابیر و هم در نحو و ساختار زبان دیده می شود و در زبان نوشتاری و گفتاری مردم بازتاب پیدا می کند. این تلویزیون بود که ابتدا برخی تعابیر ناصحیح مانند «گاهاً»، «خواهشاً» یا استفاده از «درود» بجای «سلام» را رواج داد.
کم توجهی به زبان فارسی و متون ادبی در برنامه های صداوسیما
وی افزود: زبانی که تلویزیون به کار می گیرد، تنها وسیله ای برای انتقال پیام نیست بلکه پیام پنهان تری نیز دارد؛ این که این زبان، زبان رایج و معیار است. از همین جاست که تأثیر تلویزیون بر لهجه ها نیز دیده می شود. چنان که در سه دهه اخیر، خیلی از لهجه های محلی تضعیف شده اند و نسل جوان می کوشد همان گونه سخن بگوید که در تلویزیون رایج است. وی ادامه داد: در گذشته، رسم خوبی در صداوسیما بود که در آن مجریان قبل از شروع کار، دوره ای برای آشنایی با متون ادب فارسی و طرز صحیح خواندن می گذراندند و استادان برجسته ای نیز به این امر می پرداختند. افزون بر این، شورایعالی ویرایش نیز در صداوسیما حضور داشت که بر زبان برنامه ها نظارت می کرد. اما امروز همه اینها کنار گذاشته شده است. من خودم از طرفداران جدی فوتبال هستم. تلویزیون ساعت ها وقت صرف برنامه های ورزشی می کند و برای یک مسابقه ساده باشگاهی پنج ساعت برنامه دارد اما برنامه های کمی درباره ی زبان فارسی و متون ادبی ما که مهم ترین منبع فرهنگی مان است در تلویزیون وجود دارد.
«دو نقطه» طراحی و محتوای خوبی داشت
این شاعر و منتقد ادبی با تکیه بر زبان نسل نوجوان و نقش تلویزیون در پرورش آن عنوان کرد: تفاوت زبانی نسل نوجوان با زبان معیار و ادبی، پدیده تازه ای نیست. در همه دوره ها نوجوانان برای خود زبانی متمایز می ساخته اند. این تفاوت زبانی همانند تفاوت در پوشش و سبک زندگی، یک دوره گذرا است و چندان جای نگرانی ندارد. با این وجود، یکی از کارهای شایسته ای که اخیراً تلویزیون انجام داده برنامه «دو نقطه» است. در این برنامه مسابقه ای میان دانش آموزان مقطع دبیرستان برگزار می گردد که خیلی خوب طراحی شده و از نظر محتوا نیز پرارزش است. چنین برنامه هایی می توانند ارتباط نوجوانان را با زبان فارسی محکم تر سازند و جای چنین برنامه هایی در تلویزیون بسیار خالی است. وی افزود: نظارت های موجود فقط در حوزه سیاست است، نه زبان و فرهنگ. همچون نمونه های قابل توجه، سریال در ارتباط با زندگی شهریار بود. بازیگری که نقش شهریار را ایفا می کرد، نه تنها اشعار شهریار، بلکه اشعار حافظ و دیگر شاعران را نیز به غلط می خواند و با وجود اعتراضات مکتوب، هیچ تغییری رخ نداد. بعدها همان بازیگر بعنوان «ادیب» و «صاحب نظر» در برنامه ها حاضر شد و باز هم اشعار جعلی و غلط خواند و نقدهای بی پایه ارائه نمود. امینی ضمن اشاره به برنامه هایی چون «مشاعره» و «کتاب باز» که توجهات زیادی را به خود جلب کرده بودند، اظهار داشت: درباره ی مشاعره باید بگویم که با هر گونه آن مخالفم. در مدارس باب شده تک بیت هایی را حفظ کنند و با شتاب بخوانند، به باور من این کار نابودی شعر است. شعر، تک بیت نیست. برنامه «مشاعره» نیز محتوای خوبی نداشت، چونکه خیلی از اشعار را غلط می خواندند و تنها هیجانی بیهوده ایجاد می شد.
تلویزیون فکر می کند شعر به خودی خود جذاب نیست!
وی ادامه داد: برنامه «کتاب باز» وزین و پرارزش بود اما متاسفانه برخی عناصر رایج و سطحی در آن نیز نفوذ کرده بودند به عنوان نمونه، مهمانانی می آمدند و سخنان بی پایه روانشناسی زرد مطرح می کردند که هیچ ارتباطی با کتاب و کتاب خوانی نداشت. یا کسانیکه درباره ی ادبیات اظهارنظر می کردند اشعار جعلی می خواندند. برنامه «سرزمین شعر» شبکه چهار هم بصورت مسابقه برگزار می شد. در صورتیکه برای معرفی شعر، مسابقه بستر مناسبی نیست. تلویزیون بر این گمان است که شعر به خودی خود جاذبه ندارد و باید با مسابقه و هیجان همراه شود. در صورتیکه تجربه نشان داده مردم حاضرند برای شنیدن شاهنامه، مثنوی و غزل سعدی و حافظ، حتی شهریه پرداخت کنند و در کلاس ها شرکت نمایند. امینی در انتها زبان فارسی را یک سرمایه ملی دانست و اظهار نمود: زبان فارسی تنها متعلق به معلمان زبان یا اهل ادب نیست بلکه سرمایه ملی همه ایرانی ها است. همانند میدان نقش جهان، تخت جمشید یا گنبد کاووس، زبان فارسی نیز میراث مشترک ماست. اگر لطمه ببیند، همه ما لطمه دیده ایم. زبان ملی، پشتوانه فرهنگ است. در شبه قاره هند، زبان ملی از میان رفت و الان زبان های بیگانه جایگزین آن شده اند. امروز طلیعه این خطر در زبان فارسی نیز آشکار شده است.
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
کامنتهای بینندگان سام فیلم در مورد این مطلب