بازیگران سرشناس امروز سینما و تلویزیون از نگاه استاد دیروزشان
محسن تنابنده، حامد بهداد، شهرام حقیقت دوست، بهناز جعفری، کامبیز دیرباز، کوروش تهامی و... این ها تنها اسامی بخشی از بازیگرانی است که وجه مشترک شان، فارغ التحصیلی از دانشکده هنرومعماری دانشگاه آزاد است، دانشکده ای که امیر دژاکام از استادان آن و در دوره ای مدیر گروه تئاتر بوده است.
مهدی یاورمنش: چندی پیش، امیر دژاکام، نمایشنامه نویس، کارگردان و بازیگر تئاتر، تلویزیون و سینما و مدرس دانشگاه، میهمان کافه خبر بود.
آن چه در ادامه می آید، بخشی از صحبت مان با دژاکام است که در آن با عنایت به سابقه طولانی تدریس وی در دانشگاه و آموزشگاه های بازیگری، به بحث آموزش تئاتر و شاگردانی که تربیت کرده است، پرداختیم.
شما هم در دانشکده هنرومعماری تدریس می کنید و هم در موسسات خصوصی همچون آموزشگاه خودتان، می خواهم بدانم با عنایت به تجربه یتان در هر دو سپهر آموزشی، کدام یک را در پرورش و تربیت بازیگر موفق تر می دانید؟
اگر ما از جمیع جهات در وضعیتی طبیعی قرار داشتیم، می بایست هم خروجی دانشگاه و هم خروجی آموزشگاه مان در عرصه بازیگری، بر صحنه تئاتر و در مقابل دوربین می درخشید و حتی مشابه آن چه در بعضی نقاط دنیا مشاهده می شود، دانشگاه مان بر آموزشگاه مان پیشی می گرفت، اما چه اتفاقی افتاده است که در کشور ما نه تنها چنین نیست که در موقعیتی برعکس قرار گرفته ایم؟! «کاملی گر خاک گیرد زَر شود/ ناقص ار زَر بَرد خاکستر شود».
محسن تنابنده، زندگی را خیلی خوب می شناسد و بخشی از این قابلیت را به واسطه گستره ارتباطاتش به دست آورده است
شما برای تحصیل به دانشگاه سوربن می روید اما در برگشت می گویید هیچ چیز نیاموختم! این جاست که باید گفت ظرف است که مشکل دارد، نه مظروف. چرا؟! چون انسان اگر اهل اندیشیدن باشد، می تواند حتی از یک سطل زباله هم بیاموزد.
ما چهار دانشکده هنر داریم که رشته تئاتر دارند؛ هنرهای زیبا، سینما تئاتر، سوره و هنر و معماری. خروجی این ۴ قطب آموزش بازیگری را چطور می بینید؟
خروجی دانشکده هنرهای زیبای دانشگاه تهران در دورانی، فوق العاده بود.
چه دورانی؟
قبل از ۱۳۷۰. این خروجی شامل کسانی بود که هم چنان در حال درخشِشَ هستند؛ همچون محمد رحمانیان، اصغر فرهادی، محمد چرمشیر، بهرام ابراهیمی، گوهر خیراندیش، حمید فرخ نژاد و...
شما لیسانس تان را آن جا گرفتید؟
بله.
چه سالی فارغ التحصیل شدید؟
۱۳۶۹. در دوره ای دیگر، دهه ۷۰، هنگامی که من مدیرگروه نمایش دانشکده هنرومعماری دانشگاه آزاد بودم، خروجی درخشانی داشتیم. چرا؟ چون اساتیدش، گوهرهای گران بهایی چون حمید سمندریان، رکن الدین خسروی، احمد دامود، منیژه محامدی، محمود دولت آبادی، بهرام بیضایی، اکبر رادی، اسماعیل خلج، محمود استادمحمد، محمود عزیزی، ناصر آقایی، فریندخت زاهدی و... بودند و خروجی اش کسانی چون محسن تنابنده، حامد بهداد، حمید گودرزی، پانته آ بهرام، پرستو گلستانی، شهرام حقیقت دوست، نیما دهقان، حمیدرضا نعیمی، کوروش تهامی، آرش دادگر، کامبیز دیرباز و...
معتقدم آموزش بازیگری نیازمند بازه زمانیِ حداقل ۴ یا ۵ ساله است و امکان برنامه ریزی برای رسیدن به این هدف بلندمدت، در آموزشگاه، بیشتر از دانشگاه فراهم است
پس مدرسه نه سنگ است، نه چوب، نه حق التدریس، نه میز و نه صندلی، مدرسه محل مواجه معلم و شاگرد است و هر کجا که معلم و شاگرد به مفهوم واقعی کلمه کنار یکدیگر قرار بگیرند، مدرسه شکل می گیرد، مدرسه ای که می تواند در پاریس، تهران یا هر نقطه جغرافیایی دیگری واقع شده باشد.
جواب صریح نگرفتم که خروجی دانشگاه های مان در عرصه بازیگری درخشان ترند یا خروجی آموزشگاه های مان؟
جواب صریحی وجود ندارد چون که پاسخ های صریح تنها مطلوب کسانی است که دوست دارند همه چیز برای شان سهل الوصول باشد. هم اکنون در کشور ما، آموزشگاه هایی مشغول به کار هستند که ابدا خروجی قابل قبولی ندارند و در عوض شاهد فعالیت دانشگاه هایی با خروجی قابل قبول هستیم و از طرفی دانشگاه هایی هستند بی کورسوی امید قابل مشاهده ای در خروجی شان و آموزشگاه هایی با خروجی درخشان. چرا؟ چون معلم ها متفاوتند.
حامد بهداد از نظر من یک گلادیاتور است و متاسفم که آن چه سینما از او می خواهد، تکرار و تکرار و تکرار است
اما اگر بخواهم از منظری شخصی به سوال تان پاسخ دهم، باید بگویم خروجی کلاس های بازیگری منِ امیر دژاکام در آموزشگاه بهتر است.
چرا چنین است؟
من جزو کسانی هستم که معتقدند آموزش بازیگری نیازمند بازه زمانیِ حداقل ۴ یا ۵ ساله است و امکان برنامه ریزی برای رسیدن به این هدف بلندمدت، در آموزشگاه، بیشتر از دانشگاه فراهم است.
بازیگری، هزار و یک درس دارد و تنها یک درسش بدون متن است؛ آن چه ابتدای مسیر است و نامش بازی های نمایشی است و آن چه انتهای راه است و بداهه سازی نام دارد. میانِ این ابتدا و انتها، هر درس دیگری که هست، برپایه متن است. از تحلیل نمایشنامه و فیلمنامه تا زیبایی شناسی، روانشناسی، جامعه شناسی، فلسفه، دین و...، هنرجو باید بیضایی، رادی، ساعدی، شکسپیر، چخوف، ایبسن، میلر و... بخواند، بازی بازیگران برگزیده جشنواره های سینمایی را از بَر باشد، ادبیات کلاسیک ایران و جهان بداند و در کل، دائم در حال مشق کردن دیده شود.
باعث تاسف است اگر از یک بازیگر بپرسید آخرین مشقت چه بوده است؟ و پاسخی از او نشنوید. در حالیکه اگر همین سوال را از یک موزیسین بپرسید، فورا پاسخی دقیق با ذکر جزئیات دریافت می کنید.
در زمینه آموزش بازیگری، چرا تنها از دو قطب دانشگاهی ایران نام بردید؟
دانشکده هنرِ دانشگاه سوره و دانشکده سینماتئاتر دانشگاه هنر را هم اضافه کنید.
«خط قرمز»، شهرام حقیقت دوست را از شهرت بیزار کرد وگرنه جایگاهش در دنیای تصویر بسیار بالاتر از چیزی است که حالا می بینیم
زمانی که اصغر همت، از ۱۳۷۹ تا ۱۳۸۲، مدیرگروه نمایش بود و باعث حضور تعدادی از اساتید برجسته در دانشگاه سوره شد، خروجی بسیار درخشانی داشت. این خروجی درخشان را در مورد دانشکده سینماتئاتر ظاهرا بیشتر در حوزه سینما میتوان دید، با تکیه بر این که به شخصه در یک بررسی دقیق بر جزئیات این خروجی متمرکز نشده ام.
دلیل این اوج وفرودها که در خروجی ها پیداست، چیست؟
اوج ها با تاکید بیشتر بر آموزش های عملی همراه بوده است و از خاطر نبردن این نکته که عمل، بی اندیشه رشد نمی نماید.
می خواهم به سراغ بخشی از لیست بازیگرانی بروم که از دانشکده هنرومعماری دانشگاه آزاد فارغ التحصیل شدند و شما استادشان بوده اید. دوست دارم نظرتان را در موردشان بدانم. با محسن تنابنده آغاز می کنم.
انسانی که زندگی را خیلی خوب می شناسد و بخشی از این قابلیت را به دنبال شیوه زندگی و به واسطه گستره ارتباطاتش به دست آورده است.
محسن در طول دوران تحصیلش در کارهای عملی درخشان بود، همان گونه که حالا است. خاطرم هست کلاس های مان در خیابان فلسطین، بن بست حاجیان، طبقه سوم برگزار می شد و هوش، پشتکار و مردم داریِ محسن نکاتی بود که از همان زمان جلب توجه می کرد.
حامد بهداد؟
حامد برای به دست آوردن آن چه حالا دارد، سختی بسیار کشیده و تلاش فراوان کرده است. روح حمید سمندریان در آرامش باد که در تربیت حامد، نقشی به سزا داشت. حامد از نظر من یک گلادیاتور است اما آن چه در سینما تحقق پیدا می کند، گاهی حامد بهدادِ چهره است و گاهی حامد بهدادِ آرتیست.
بهناز جعفری فوق العاده است. او می تواند در سینما و تلویزیون، چون تئاتر درخشان باشد، اما تحقق این درخشش، گاهی خارج از اراده هنرمند است
حامد بهدادِ چهره، حامد بهدادی است که به فروش فیلم کمک می نماید و حامد بهدادِ آرتیست، حامد بهدادی است که علاوه بر کمک به فروش فیلم، بازی متفاوتی هم عرضه می دهد و متاسفم که آن چه سینما از حامد می خواهد، تکرار و تکرار و تکرار است.
پایان نامه کارشناسی حامد، تلفیقی از ۶ تراژدی شکسپیر برای تنها یک بازیگر بود. اثری که حمیدرضا نعیمی دراماتورژی آنرا بر عهده داشت و حامد به تنهایی، نشسته پشت یک میز، از نقشی در نقش دیگر فرو می رفت. من آن روز حامد را در هیئت اژدهایی می دیدم که با خلق هر کاراکتر، سری به سرهایش اضافه می شود. امیدوارم او روزی این نمایش را به صحنه ببرد تا تماشاگرانش بتوانند بازی حقیقی و قدرت نهفته در وجودش را ببینند.
هانیه توسلی؟
هانیه توسلی در مقطع کارشناسی ارشد کارگردانی به دانشکده هنرومعماری آمد. من شیوه بازی اش را دوست دارم و باورپذیر می دانمش و معتقدم معدود بازیگرانی هستند که توانایی خلق کاراکتر داشته باشند و هانیه توسلی یکی از آن هاست. بیشتر بخوانید: ◾️ از نخستین درخشش اصغر فرهادی تا اشتباه حاتمی کیا در دوره دانشجویی
شهرام حقیقت دوست؟
شهرام حقیقت دوست از تئاتر شروع کرد و با سریال «خط قرمز» دیده شد و گمان می کنم به واسطه شهرت، ناراحتی هایی برای خودش و خانواده اش پیش آمد که در سرنوشت کاری او تاثیری به سزا گذاشت. به این معنا که شهرام به شکلی ناخودآگاه از شهرت بیزار شد.
شهرام حقیقت دوست در تئاتر درخشان است و امکان ندارد روی صحنه باشد و بتوانید لحظه ای از او چشم بردارید. شاید خودش پیشنهادهای سینمایی و تلویزیونی را به واسطه آن چه در ابتدا گفتم، نپذیرفته است، چون بازیگری وسوسه انگیز برای هر کارگردانی است و معتقدم جایگاهش در دنیای تصویر بسیار بالاتر از چیزی است که حالا می بینیم.
کامبیز دیرباز؟
بسیار دوست داشتی است و یکی از نخستین اجراهای حرفه ای اش، نمایش «مجلس سیاوش خوانی» به کارگردانی من بود.
البته زمانی در تلویزیون قرائتی از بازی اش در این نمایش بیان کرد که قرین به حقیقت نبود؛ آن جا که گفت هنرپیشه ای حرفه ای قرار بود جای او را در این نقش بگیرد و از کوروش تهامی بعنوان آن فرد نام برد. فارغ از این که کوروش هم آن زمان هنرپیشه ای حرفه ای نبود. ظاهرا به این علت که دسترسی این دوستان به رسانه ها بیشتر است، گمان می رود آن چه می گویند هم به حقیقت شبیه تر است.
کوروش تهامی در زندگی شخصی و کاری اش به قدری درست عمل می کند که نهایت ندارد. او افزون بر بازیگری، صدایی خارق العاده هم دارد
کامبیز ۹ ماه در «مجلس سیاوش خوانی» زحمت کشید و کوشش کرد و من قدردان این تلاش بودم. می پذیرم که به این نکته فکر می کردم که آیا کامبیز دیربازِ جوان می تواند در سالن اصلی مجموعه تئاتر شهر، در کنار بازیگرانی چون فخری خوروش، جمشید اسماعیل خانی، بهرام ابراهیمی و... از عهده ایفای نقشش برآید یا خیر؟ و چنان اجرا به اجرا پیش رفت و هر بار بهتر از قبل عمل کرد که در یکی از شب ها، در میانه اجرا، نتوانستم احساساتم را کنترل کنم، روی سن رفتم، بغلش کردم و بوسیدمش.
بهناز جعفری؟
بهناز جعفری فوق العاده است و من به او ایمان دارم. می دانم که او می تواند در سینما و تلویزیون درخشان باشد، چنان چه در تئاتر درخشان است اما تحقق این درخشش جدا از هوش و پشتکار به ابزار دیگری هم نیازمند است که خارج از اراده آرتیست است.
کامبیز دیرباز در جوانی، در نمایشی به کارگردانی من، چنان اجرا به اجرا بهتر از قبل بازی کرد که در یکی از شب ها، نتوانستم احساساتم را کنترل کنم و میانه اجرا، روی صحنه رفتم و بغلش کردم
فراموش نکنیم ما زمانی می توانیم در مورد یک آرتیست حکمی صادر نماییم که تمام فرازوفرودهایی را که وی در زندگی شخصی و کاری اش پشت سر گذاشته است، در نظر داشته باشیم و در خیلی از زمان ها عذرهای موجه ای وجود دارد که نه میتوان گفت و نه مقرر است بگویم.
کوروش تهامی؟
کوروش در زندگی شخصی و کاری اش به قدری درست عمل می کند که نهایت ندارد. او صدای خارق العاده ای دارد و بی نظیر دف می زند. خاطرم هست موهای بلندی داشت و آن سال ها همواره باید با نامه نگاری اداری با حراست، امکان ورودش به دانشگاه را فراهم می کردیم. کوروش انسانی دوست داشتنی و بازیگری بسیار عزیز است.
و سوال آخر این که با این گزاره موافقید که سریال های تلویزیونی و تولیدات شبکه نمایش خانگی مان در حال لطمه زدن به این ستاره های بازیگری هستند؟
بله. چون که گروهی از بازیگران حرفه ای مان به دلیل علم شدن اسپانسر- بازیگر، در حال حذف شدن هستند و دنیای تصویر به جای آن که به بازیگران دستمزد بدهد در حال دریافت وجه از آن هاست و این وجه را از چه کسانی دریافت می کند؟ کسانی که بازیگر نیستند اما سودای بازیگری دارند! و تهیه کننده های خوب مان هم در حال رفتن زیر بلیت سرمایه گذارانی هستند که نه پرده سینما می شناسند و نه قاب تلویزیون و تنها هنرشان این است که چه طور ۳۰ میلیارد را تبدیل به ۵۰ میلیارد کنند و جای تاسف است که چنین هم می کنند.
۵۷۲۵۹
منبع: سام فیلم
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب