فساد جنسی در سینما سیاسی نیست مباحث را قاطی نکنیم
عبدالرضا منجزی، محمدرضا لطفی، کامبیز نوروزی، منیژه حکمت، محمدمهدی عسگرپور، آنتونیا شرکا، محمدآقازاده در کلاب هاوس خبرآنلاین حاضر شدند و به مسئله فساد در سینمای ایران و تایید وجود بحث تبعیض جنسیتی در جامعه پرداختند.
به گزارش سام فیلم به نقل از خبر آنلاین، سوم فروردین امسال، با رشته توییت سمیه میرشمسی در خصوص آزار دیدن از طرف یک بازیگر سرشناس جنبش «می_تو» در ایران به راه افتاد و بلافاصله بعد از این ماجرا زنان سینماگر ایرانی هم اطلاعیه ای منتشر کردند، در این بیانیه که تعداد زیادی از بازیگران همچون تهمینه میلانی، میترا حجار، ویشکا آسایش، نگار جواهریان، مریم پالیزبان، هایده صفی یاری، شقایق دهقان، فرشته حسینی، کتایون ریاحی، ترانه علیدوستی و ملیکا شریفی نیا آنرا امضا کرده بودند، آمده است: «در روایت هایی که از تجربه های دردناک زنان در سینمای ایران انتشار یافته، انواع آزارهایی که زیر چتر خشونت جنسی قرار می گیرند مطرح شده؛ همچون هتک حرمت با الفاظ جنسی و جنسیت زده، سوءاستفاده از سکوت و تحمل افراد با گروگان گرفتن حق کار و دستمزد، اعمال خشونت جنسی به وسیله تهدید موقعیت کاری قربانی، تماسهای بدنی ناخواسته، اصرار و اجبار به عمل جنسی و در نهایت خشونت جسمی و تجاوز.» به بهانه انتشار این بیانیه و حمایت انجمن های مختلف سینمایی و سینماگران گوناگون از لزوم برخورد با مسئله آزار جنسی در سینمای ایران، شب گذشته (پنجشنبه ۱۸ فروردین) خبرآنلاین کلاب هاوسی حول محور این ماجرا برگزار کرد که در آن افرادی چون احمد بخارایی، کامبیز نوروزی، منیژه حکمت، نیره توکلی، محمدرضا لطفی، محمد آقازاده، محمدمهدی عسگرپور و آنتونیا شرکا درباره موضوع آزار جنسی و خشونت در سینمای ایران صحبت کردند. محمدرضا لطفی، کارگردان و منتقد سینما، یکی از شرکت کنندگان در این کلاب هاوس بود که از ضرورت قانون گذاری در عرصه خشونت مقابل زنان گفت.
او صحبت هایش را این طور شروع کرد: «اولین نکته اینکه به نظرم اتفاق بسیار خوبی رخ داده و این حرکت، یک شروع بسیار عالی است. نکته دوم اینکه ادامه مسیر، مواظبت، حراست و کمک برای رسیدن به سرمنزل مقصود می خواهد و این نکته ای بسیار حساس است. از نظر من موضوع بسیار مهمی که وجود دارد این است که این مسیر، این نگاه، این حرکت به بیراهه نرود. بسیاری از اساتیدی که بزرگ تر و سنگ زیرین آسیاب هستند در این حوزه بسیار می توانند کمک حال ما باشند.» لطفی اضافه کرد: «این معضل، معضلی بسیار فراگیر و فراتر از مبحث سینما است. ما در جامعه ای زندگی می نماییم که خواه ناخواه، چه خوشمان بیاید، چه نیاید باید بپذیریم که معضلی به نام نگاه جنسیتی وجود دارد. معضلی که مختص جامعه ما هم نیست و در بسیاری از جوامع صنعتی، غیرصنعتی، پیشرفته و غیرپیشرفته وجود دارد. پس نگوییم اتفاقی است که فقط در کشور ما رخ داده یا وجود دارد، خیر، معضل نگاه جنسیتی در حِرَف مختلف وجود دارد و نه فقط مختص سینماست، نه فقط مختص هنر و نه فقط مختص فرهنگ و از ساده ترین مشاغل مثل منشی گری یا کارمندی یک شرکت یا اداره بگیرید تا مشاغل پیچیده تری مثل پزشکی و مهندسی، این مورد وجود دارد. اصلا چرا راه دور برویم؟! در خیابان که راه می رویم، این معضل را کاملا در تاکسی، مترو و پیاده رو می توان دید. پس این نگاه وجود دارد و فقط مختص سینما نیست و امیدوار هستم این حرکت قشنگ و زیبا، این امضا و انتشار بیانیه زنان سینماگر، سبب نشود برخی احساس کنند در بهشت برین و مدینه فاضله زندگی می نماییم و این اتفاق فقط در جامعه سینمایی، جامعه هنری و محیط های فرهنگی رخ می دهد، خیر.» او افزود: «نکته بعدی که می خواهم به آن اشاره کنم این است که این حرکت ها، از نظر من، حرکت هایی خیلی خوب و مثمرثمر است ولی ما اگر دنبال یک علت یابی ریشه ای هستیم دو اتفاق باید رخ دهد. اول اینکه این را بعنوان معضل اجتماعی در جامعه بپذیریم نه اتفاقی که در سینما رخ داده است، دوم، قانون گذار، دولت و مدیران وارد قضیه شوند، نه به این مفهوم که به مقوله سینما ورود کنند یا آن شخص را احضار کنند. منظورم از وارد شدن این است که ما امروز به جایی رسیده ایم که باید بپذیریم برای این قضیه باید قوانین جدید وضع شود. قانون گذار باید برای خانم های مورد تعرض قرار گرفته تسهیلاتی قائل شود تا جرات و جسارت شکایت داشته باشند. باید اتفاقی بیفتد که روند شکایت تسهیل شود. این موضوعی بسیار مهمست و تا وقتی که قانون گذار وارد این جریان نشود، به نظر من اتفاق اصلی رخ نمی دهد.» لطفی در ادامه، اضافه کرد: «وقتی معضلی پدید می آید، ریشه های مختلفی پیدا می کند، همان گونه که این تعرض ها و نگاه جنسیتی به زنان لطمه می زند، می تواند دامن مردان را هم بگیرد. وقتی این قضیه اتفاق می افتد، به آن سوی ماجرا هم نگاه نماییم. اتفاقا کسانی هستند و معدود آدم هایی ممکنست وجود داشته باشند که بخواهند از ابزار جنسی برای به سود رساندن خود، به نتیجه رساندن خود یا دور زدن مسیر و کوتاه کردنش استفاده کنند و دود این اتفاق مستقیما در چشم کسانی می رود که می خواهند بر طبق ضابطه حرکت کنند. پس این ریشه دار است و بحث زنان مورد تعرض قرار گرفته نیست، یک معضل اجتماعی است که می تواند عناوین و ریشه های مختلف داشته باشد.» چرا منیژه حکمت بیانیه زنان دست اندرکار سینما در اعتراض به خشونت را امضا نکرد؟ منیژه حکمت صحبت های خودرا این طور شروع کرد: «من این بیانیه را امضاء نکردم و می خواهم چند مورد را بعنوان دلیل این امضاء نکردن مطرح کنم. اوایل انقلاب، بنیاد فارابی یک ناظر سر کار ما می گذاشت. ایشان می آمد، در سایه روی صندلی می نشست و ما را نگاه می کرد که چه می کنیم! تبعات این اتفاق گاهی اوقات، ممنوع الفعالیتی افراد و امنیتی شدن فضا بود و این خطر همیشه بالای سر ما وجود داشت. پس من بعنوان تهیه کننده این هشدار را می دهم و اعلام می کنم که بعنوان تهیه کننده، اجازه نمی دهم آن اتفاق باردیگر تکرار شود و احدی سر کارم بیاید. این نکته اول.» او افزود: «نکته دوم اینکه مستنداتش وجود دارد که از ۹ سال پیش، ما گفتیم نامحرمان وارد سینما شده اند، پول شویان، آقازاده ها، ارگان ها وارد سینما شده اند. ما این را با صدای بلند اعلام کردیم. تبعات این پول های مشکوک، تبعات ورود این آدم های نامحرم به عرصه سینما همین اتفاقات است.» کارگردان فیلم سینمایی «بندر بند» (۱۳۹۹) اضافه کرد: «من ۴۰ سال است که در این سینما هستم و دو دخترم هم در همین سینما هستند. صاحب یک فیلم و مسئول هر اتفاقی که در آن فیلم می افتد، تهیه کننده است. اگر تهیه کننده حرفه ای باشد، کارش را بلد باشد، باری به هر جهت وارد سینما نشده باشد، پول های عجیب و غریب نیاورده باشد که با سلبریتی ها عکس بگیرد و برایشان فرش قرمز پهن کند و گرد و غبار به پا کند، اساسا شاهد چنین اتفاقاتی نخواهیم بود. به عقیده من در این مورد فقط و فقط باید یقه تهیه کننده را گرفت. تهیه کننده باید ۱۰۰ چشم داشته باشد، مراقب باشد و اجازه ندهد، هر کسی، هر رفتاری که دلش می خواهد انجام دهد.» بیشتر بخوانید: کامبیز نوروزی: حتی «یک مورد» آزار جنسی در سینما، زیاد است محمدمهدی عسگرپور: فرد لطمه دیده اسم آزارگر را نمی گوید چون حس عدم امنیت می کند وی در ادامه اظهار داشت: «من خودم تهیه کننده سینما هستم، چرا این اتفاقات سر کارهای ما نمی افتد؟! وقتی همه چیز مخدوش شود و وقتی تعداد تهیه کننده ها از ۸۰ نفرِ سابق به ۶۰۰ نفرِ فعلی برسد، باید رصد کرد که این ها چه کسانی هستند و با چه پول هایی و چه نیتی از کجا آمده اند؟! این حرفه ای ترین بخش است. پاشنه آشیل همین جاست. هر اتفاقی، سر هر پروژه ای رخ دهد تهیه کننده مسئول است و اصلا پیچیده نیست و من نمی دانم چرا این قدر پیچیده اش می کنند!» کارگردان «زندان زنان» (۱۳۷۹) توضیح داد: «آن زمان که ما فریاد این پول ها و این آدم ها را می زدیم همین دوستان که اسامی تعدادی از آنها در بین امضاءکنندگان نیز هست به ما می گفتند شما چرا این حرف ها را می زنید؟! پول آمده است و بچه ها سر کار می روند. ما گفتیم تبعات این پول ها، انواع فساد است. ما این ها را فریاد زدیدم، گفتیم، به وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی رفتیم و گفتیم، به مدیران هشدار دادیم، به همه گفتیم. یک جبهه مقابل ما تشکیل شد تا آن باند مافیایی که در حوزه تولید و پخش و غیره شکل گرفته بود و پول های عجیب و غریب می آورد به کارش ادامه دهد و به ما هشدار دادند که نمی گذاریم کار کنید. ما هم پاسخ دادیم که شما عددی نیستید که بتوانید نگذارید ما کار نماییم و من جریان لوباجت (پروژه های کم هزینه سینمایی) را برای مقابله با جریان فساد به راه انداختم.» حکمت اضافه کرد: «به نظر من همه چیز خیلی روشن است، فیلم تهیه کننده دارد، صاحب فیلم، مسئول فیلم تهیه کننده است و هر اتفاقی بیفتد تهیه کننده است که باید بیاید و بررسی شود و روشن شود که آیا او تهیه کننده واقعی است یا خیر. ما بعنوان شورایعالی تهیه کنندگان سوال کردیم این تهیه کنندگان چه کسانی هستند؟! و پاسخ شنیدیم که از بالا دستور داده اند به این افراد تهیه کنندگی دهید، خب! تبعاتش همین موارد است! همه چیز خیلی روشن است و اصلا پیچیده نیست. آن کسی که مسئول فیلم می شود باید قائل به مراقبت از پروژه اش باشد.» تهیه کننده «ورود آقایان ممنوع» (۱۳۸۹) اظهار داشت: «من ۴۰ سال است که در این سینما کار می کنم و همه مرا می شناسند. چرا کسی به ما نمی گوید بالای چشمت ابرو است؟! من سالی دو، سه فیلم تولید می نماییم، چرا این اتفاقات در فیلمهای ما نمی افتد؟! اصلا پیچیده نیست. من کاملا می پذیرم که در جامعه ما، نگاهی جنسیتی و نوعی بیماری نسبت به جنس زن وجود دارد و متاسفانه، نگاهی که در قانون نوشته و قانون نانوشته نسبت به زن وجود دارد و نوع تربیت و نوع رفتارها غلط است.»
او خاطرنشان کرد: «من در مورد تجاوز فیلم ساختم و برای ساختنش ۵ سال تحقیق کردم و به این نتیجه رسیدم که کسی که مورد تجاوز قرار می گیرد بهتر است شکایت نکند! چون نخستین سوالی که از او می پرسند این است که چه چیزی پوشیده بودی و چه شکلی بودی؟! حتی وکلا می گویند شکایت نکنید، چون دستتان به جایی بند نیست! این مشکلات جامعه ماست با این همه ادعا، این را کنار می گذارم اما تاکید می کنم در عرصه سینما، تهیه کننده صاحب فیلم است و هر اتفاقی می افتد تهیه کننده باید پاسخ دهد. پس این مورد در سینما اتفاقا اصلا پیچیده نیست.» حکمت در آخر این بخش از صحبتش اعلام نمود: «در هر پروژه ای تهیه کنندگان باید رصد شوند، پاسخگو باشند و اگر عاجز از مدیریت هستند اخراج شوند.» با ورود غریبه ها، فساد جنسی و مالی هم به سینما راه پیدا کرد محمد آقازاده، از اهالی مطبوعات و یکی از روزنامه نگاران با سابقه، در ابتدای صحبت هایش در این جلسه و در تایید صحبت های منیژه حکمت اظهار داشت: «یک بار در جمعی بودیم گفتند چرا آقای عسگرپور را به فلانی ترجیح می دهند؟ گفتم آقای عسگرپور آدم مقیدی است، حتی اگر بگویند فلان سکانس نماز را در فیلمت جای بده، یک ارتباطی در متن فیلمنامه پیدا می کند و مانند خیلی از کارگردانان بی خود و به زور کاری را انجام نمی دهد. من سالیان پیش با آقای بهشتی این بحث را داشتم و گفتم زمانی که شما فکر می کنید می توانید یک خط فکری را به زور در جامعه ترویج دهید، ریا را رواج می دهید. یک زمانی در دوره آقای خاتمی، این ماجراها را مطرح کردیم از من شکایت کردند.» این منتقد و نویسنده افزود: «متاسفانه از دل جریانی که پول آنرا هدایت می کند که موجب حذف فیلمسازهای جوان و با استعداد می شود، انسان هایی روی کار می آیند که درست نیستند. انسان هایی که چنین فسادهایی را به دل سینما راه می دهند.» او درباره این فساد توضیح داد: «البته که این فساد فقط در سینما نیست، از فروشگاه گرفته تا همه مشاغل وجود دارد. اما سینما آدم هایی داشت که این مورد را بازگو کردند. البته همین اتفاقاتی هم که به سینما معطوف شده، سرصحنه رخ نمی دهد، بلکه آن تهیه کننده و یا آن کارگردان فرد را به خانه خودش دعوت می کند و اگر هم اتفاقی رخ می دهد، آن جا پیش می آید.»
این روزنامه نگار درباره یکی از معضلات فعلی سینمای ایران اظهار داشت: «یکی دیگر از معضلاتی که هم اکنون با آن مواجه هستیم، ورود غریبه ها به سینماست. اساسا باید آدم هایی تهیه کننده شوند که سالیان سال در سینما بوده اند و خاک این عرصه را خورده اند، تا چند سال پیش هم همین گونه بود. اما چندسالی می شود که هرکسی که مقداری هم رابطه دارد، اسم تهیه کننده را با خود یدک می کشد. من خودم دیدم که با یک تلفن یک نفر تهیه کننده شده. حتی یک دفعه هم سر این ماجرا با مرحوم فرشته طائرپور دعوا کردم که چرا هرکسی را به سینما راه می دهید، اما خب وضعیت هم اکنون اینگونه است.» او درباره بسته شدن راه ورود استعدادهای جوان به عرصه سینما هم اظهار داشت: «این که راه ورود جوان های با استعداد بسته می شود، موجب باز شدن راه های فساد مالی و فساد جنسی به سینما می شود و این امری بسیار عادی است.» آقازاده در پایان، درباره طرح این مسائل در جامعه اظهار داشت: «مطرح شدن این مسائل گام رو به جلو و مثبتی است چونکه اگر متجاوزان بدانند که دفاع اجتماعی پشت قربانی است، برای کاری که انجام می دهند فکر می کنند و موجب آلوده شدن این عرصه نمی شوند.» فرد لطمه دیده اسم آزارگر را نمی گوید چون حس عدم امنیت می کند محمد مهدی عسگرپور ضمن تایید وجود تبعیض جنسیتی در جامعه اظهار داشت: «هر جامعه زمانی که بخواهد خودش را تعریف کند به چند مولفه شاخص اشاره می کند. اگر کسی بیاید و بخواهد درباره جامعه ایران تحقیق و تفحص کند، به نظرش در بررسی های اولیه، مسئله اصلی کشور ما چیست؟ بدون شک به بحث نگاه جنسیتی بعنوان یکی از مسائل اصلی ما اشاره خواهد نمود. بحثی که گویی در طول سالهای متمادی آن قدر برای مجموعه حاکمیت حائز اهمیت بوده است که برای آن نهادهای مختلفی پدید آورده، بودجه های هنگفتی مصرف کرده، تبلیغات بسیاری انجام داده و در مجموع رفتارهای عجیب وغریبی بروز داده که بااینکه ما گاهی اوقات آنرا در بحث گشت ارشاد و چیزهایی از این دست منحصر می نماییم اما موضوع بسیار گسترده تر از این حرف ها است. شما حتی با روشن کردن تلویزیون یا گوش دادن به صحبت های آقایان از منابر این مسئله را بعنوان یک مسئله عمده می بینید، مسئله ای که گویی تبدیل به یک الگوواره شده است و حتی اگر در ذهن جامعه وجود نداشته و ندارد، در ذهن حاکمیت بسیار مهم بوده و هست و نمی تواند بسادگی از آن دست بردارد در عین حال که برای آن طرح و ایده ای امروزی نیز در ذهن ندارد و می خواهد جامعه را با نگاهی سنتی که ممکنست ربطی به امروزِ ما هم نداشته باشد در قالب مد نظرش بگنجاند. بدین سبب ما با وضعیتی مواجه می شویم که قسمتی از آن ممکنست در سینما و بخش دیگرش ممکنست در هر جای دیگری رخ دهد.» این هنرمند افزود: ««نکته دومی که از نظر من باید به آن توجه کرد این است که سینما مانند تعدادی از مشاغل دیگر که مورد توجه قسمتی از جامعه است و می تواند طرفداران بسیاری داشته باشد نه در کشور ما که در بسیاری از کشورهای دیگر، همیشه در ورودی های خود گرفتار مسئله بوده است. البته که قسمتی از آن کشورهای دیگر توانسته اند این مسئله را کنترل و بهتر از ما مدیریت کنند اما به نظر من، ما در این بخش بسیار بد عمل کرده ایم. این ورودی های محل اشکال هم فقط مختص به حوزه تهیه کنندگی نیست و بعنوان مثال در زمینه بازیگری هم هست و من می دانم که در کلاس های بازیگری، بصورت بالقوه، چه اتفاقاتی ممکنست رخ دهد. دوستان دیگری هم که اینجا هستند این مورد را می دانند. این ها همه یک طرف، اساسا ما وقتی دوربین را در خیابان می گذاریم و می خواهیم فیلمبرداری نماییم، به شکل طبیعی ممکنست چندین نفر مراجعه کننده داشته باشیم که یک نفرشان می گوید فرزندم دوست دارد بازیگر شود و دیگری می گوید خودم دوست دارم بازیگر شوم و تعدادی از آنها، به سرعت و برای جلوگیری از اتلاف وقت! سر اصل مطلب می روند و یک نفرشان ممکنست بگوید حاضر است فلان مبلغ را پرداخت کند تا نقش بگیرد و دیگری ممکنست پیشنهاد دیگری مطرح کند. این وضعیت، وضعیتی در رابطه با حرفه هایی مانند سینما است؛ حرفه هایی که انبوه مردم به دلیلهای مختلف متقاضی ورود به آن هستند، دلایلی که بررسی شان بحث امشب ما نیست. بدین سبب این هم خود سبب ایجاد وضعیتی می شود.»
عسگرپور درباره تفکیک بحث تعرض از مفاسد اظهار داشت: «اتفاقی که بتازگی افتاد و برخی از خانم های اطلاعیه ای آماده کردند، ضمن این که به نظرم اصل موضوع خوب است و بسیاری از ما باید متمرکز شویم روی این مورد و حتی معتقدم پیش از این ها این اتفاق باید رخ می داد، این ماجرا قسمتی از یک پازل است. بسیاری از ما این روزها به سبب مسائل حاشیه ای فکر کردیم که اصل موضوع تعرض نیست بلکه مفاسد در سینما است درصورتی که این خانم ها بحث تعرض را مطرح نمودند. البته مفاسد در سینما و اساسا در جامعه ما و حتی در جوامع دیگر بحث گسترده ای است، همین ظاهر من را که نگاه کنید، شاید باورش سخت باشد که حتی یک خانم به خود من پیشنهاد داده باشد ولی ممکنست این اتفاق در سینما رایج باشد، یعنی ممکنست فرد در معرض چیزی قرار بگیرد که مفسده است و این مورد ریشه در فرهنگ دارد که لازم است حتما درباره آن بحث شود.» او درباره نحوه رسیدگی به پرونده های قضایی اظهار داشت: «نکته دیگر بحث رسیدگی قضایی به این موضوعات است. این جنبش در آمریکا رخ داد و کسانی که این مورد را شروع کردند، افرادی بودند که سالیان قبل این ماجرا برایشان رخ داده بود و سالیان سال سکوت کرده بودند. کسی که شروع کننده این ماجرا بود، آزاری که دیده بود مربوط به ۱۵ سال قبل بود. انگار در همان کشور هم نگرانی از رسیدگی قضایی به این ماجرا وجود داشته اما در ایران یک اتفاق دیگر رخ داده و آن هم این است که خیلی وقت ها قدرت که می تواند برگرفته از مسائل اقتصادی، رانت و یا جایگاه های حکومتی باشد، وضعیتی بوجود می آورد که موجب می شود به فرد لطمه دیده احساس عدم امنیت دست دهد. کما این که بازیگری در سال ۸۳ این اتفاق برایش رخ داده و زمانی که به قوه قضاییه مراجعه می کند، نمی تواند اسم آزارگر را بگوید و اینگونه ختم دادرسی اعلام می شود. مسئله این است که چه چیزی موجب می شود افراد واقعیت را پنهان کنند و فکر می کنم این بحث تنها به سینما مربوط نمی گردد و در تمام حوزه ها هست.» او درباره لطمه های این حرکت افزود: «درباره حرکتی که همکاران ما شروع کردند، باید به لطمه های آن توجه کرد، از چندسال پیش این ماجرا عنوان شد که به دلیلهای سیاسی، مرجعیت را از سینما بگیرند. گرفتن این مرجعیت از راه های مختلفی انجام می شود، یک زمان با ندادن پول این کار انجام می شود و یک زمان با هزینه کردن پول در جای دیگر این گرفتن مرجعیت انجام می شود و یک زمانی هم کوشش برای بدنام کردن این حوزه است.» بیشتر بخوانید: «می تو»، این دفعه خطاکارانِ سینمای ایران را رسوا می کند؟ انتخاب هیئت ۵ نفره رسیدگی به آزار و خشونت در سینما/ آزاده صمدی خبر داد هرچه قربانیان بیشتری دست به افشاگری بزنند، باقی می فهمند که تنها نیستند این کارگران درباره جرایم آزار جنسی افزود: «این مسائل باید پیگیری شود و اگر برای آنها مصداقی پیدا شد سنگین ترین مجازارت از اخراج گرفته تا جریمه مالی، باید برای فرد در نظر گرفته شد، همانطور که در آمریکا پیشرفت و حالا می بینیم با موضوعی مانند چَک زدن در یک مراسم، دو کمپانی بزرگ پروژه خودرا متوقف کردند، باید دید اگر مشابه این اتفاق رخ دهد، تلویزیون حاضر است سریال را متوقف نماید یا آن فرد را اخراج کند؟» این هنرمند در آخر اظهار داشت: «نکته خانم منیژه حکمت هم درست است و مسئول اصلی رسیدگی به چنین موضوع هایی تهیه کننده است، تمام این موارد برمی گردد به موقعی که تهیه کننده و کارگردان بالای سر کار نباشند. زمانی که تهیه کننده و کارگردان بالای سر کار باشند خیلی این اتفاق کمتر می شود.» بیانیه زنان سینماگر یک حرکت فمنیستی رادیکال است در ادامه، صحبت های احمد بخارایی، هیات علمی دانشگاه در جامعه شناسی و مدیر گروه مسایل و لطمه های اجتماعی در انجمن جامعه شناسی ایران را می خوانید.
احمد بخارایی، در شروع سخنان خود اظهار داشت: «قبل از هر چیز در ابتدا باید مشخص شود که واحد اصلی تحلیل و سوال این جلسه چیست؟ بیانیه است، بحث جنسیت زدگی در جامعه است یا دفاع از حقوق زنان؟ ملاحظه می شود که دوستان از هر دری سخنی می گویند و این شاید مناسب یک نشست علمی نباشد. اما من حسب عنوان اصلی این جلسه و موضوعی که برمبنای آن دعوت به حضور شده ام می خواهم خود بیانیه را مورد بررسی قرار دهم. چونکه بحث جنسیت زدگی و فراگیری آن کاملا روشن است و این ماجرا از سینما گرفته تا دانشگاه، در همه جا وجود دارد.»
این عضو هیات علمی دانشگاه درباره دیدگاه جامعه شناختی خود نسبت به جنبش «می تو» توضیح داد: «نمی دانم آیا لازم است از دیدگاه جامعه شناسی به ماجرا بپردازم یا خیر و ممکنست صحبت های من خیلی خوشایند برخی افراد نباشد. خصوصاً بین سینماگران که ممکنست میان مان زبان تخصصیِ مشترکِ کم تری وجود داشته باشد و همین موجب مشکل تر شدن ماجرا می شود.»
بخارایی درباره وجود تبعیض جنسیتی در جامعه اظهار داشت: «داستان تبعیض جنسیتی، اظهر من الشمس است، پس، از زشت بودن و محکوم بودن این ماجرا گذر نماییم و بنا را بر این بگذاریم که همه در پذیرش این مسئله متفق القول هستیم. بعد از این می خواهم سه پرسش مطرح کنم و سپس در حد فهم ناقص خودم به آنها پاسخ گویم که عبارتند از: ۱-صدور این بیانیه با محتوای تعرض جنسی به زنان سینماگر و محکومیت آن از طرف امضاکنندگان که زنان مطرح سینماگر هستند، آیا یک «کنش اجتماعی» است. ۲-این بیانیه مظهر چه نوع حرکت یا رویکرد فمینیستی است. ۳-فهم هرمنوتیکی من از این بیانیه چیست؟»
مدیر گروه مسایل و لطمه های اجتماعی در انجمن جامعه شناسی ایران در پاسخ به پرسش نخست با بررسی بیانیه درباره کنش اجتماعی بودن محتوای آن اظهار داشت: «این که این بیانیه کنش بود یا خیر؟ یک سوال است. به اعتباری می توان گفت این بیانیه یک کنش بود و به اعتباری هم می توان اظهار داشت که کنش نبود چونکه برمبنای یک نگاه محدود و با توقع حداقلی شاید بتوان گفت یک کنش اجتماعی بود اما با نگاه عمیق تر می توان گفت این حرکت از طرف سینماگران زن، «کنش اجتماعی» نبود برای اینکه یک کنش اجتماعی از چهار منظر دارای خاصیت هایی است که این جا کمتر مشاهده می شود. در منظر نخست، یک کنش اجتماعی در یک بستر مشخص از گذشته تا حال می غلتد و به زمان حالا رسیده و زمینه بروز واضحی دارد. در منظر دوم، یک کنش اجتماعی دارای «صورت» و قالب هنجارمند و تا حدودی مبتنی بر ادبیات علمی است. در منظر سوم با نگاه محتوایی، یک کنش اجتماعی دربردارنده دیالکتیک و نیز علاوه برآن، زمینه ساز کنش متقابل است. در منظر چهارم، پیامد یک کنش اجتماعی، شکل گیری گروههای کنش گر بعدی است و در یک برایند قرار می گیرد. از این زوایا، صدور بیانیه با محتوای خاصش، شاید یک کنش اجتماعی تلقی نشود. چون این کارزار مقرر است ادامه پیدا کند و این اتفاق خیلی خوبی است، پس عنصر آگاهی در میان زنان سینماگر و دنبال کنندگان آنها باید افزایش پیدا کند. تلاش من در طرح پرسش نخست و پاسخ گویی در جهت نقد بیانیه، به قصد تکمیل این مسیر و قرار گرفتن اینگونه حرکت ها در ریل کنش گری اجتماعی است.»
او درباره نوع حرکت فمینیستی این بیانیه افزود: «این که این بیانیه چه نوع حرکت فمینیستی بود، سوال دیگر است. آیا این، یک حرکت فمینیستی مارکسیستی است؟ بطور معمول افرادی که در سینما حاضر می شوند از قشر متوسط هستند که به دنبال کسب پایگاه اجتماعی اند. زنان سینماگر هم با پول و شهرت پیوند خورده اند پس این بیانیه دارای رویکرد مارکسیستی در دفاع از حقوق بانوان کارگر و ستمدیده اقتصادی نیست. از طرفی، رویکرد سوسیالیستی هم ندارد برای اینکه هدفش معطوف به سینما و محدود است. مشخصا فمینیست لیبرال که دنبال اصلاح قوانین است هم نیست برای اینکه لحن بیانیه فراتر از بحث قانون و یک حرکت نرم و محافظه کارانه است.»
این جامعه شناس اضافه کرد: «من فکر می کنم این حرکت بیشتر مربوط به یک فمینیست رادیکال از نوع خاص می شود. این برداشت من از رویکرد رادیکال بودن نگاه فمینیستی در این بیانیه به پاسخ پرسش سوم من در خصوص فهم هرمنوتیکی از محتوای بیانی هم مربوط می شود. در پاسخ به پرسش سوم باید بگویم من بیانیه را مطالعه کردم. از کلماتی چون قلدری، توهین، تحقیر و تهدید استفاده شده بود که در جامعه ما هر صاحب قدرتی از آن استفاده می نماید حتی ما که در دانشگاه هستیم آنرا حس می نماییم. بحث باج گیری جنسی توسط صاحبان قدرت نیز مطرح شده بود، نکته اصلی این است که «قدرت» تعریف دارد، آیا این بیانیه متعرض کسانی است که در قدرت سیاسی هستند؟ یا فرضا معطوف می شود به تمام تهیه کنندگانی که به اعتبار سمت شان، «مدیر» و قدرتمند هستند؟ اگر فقط بحث قدرت ویژه در میان تهیه کنندگان و عناصر سینمایی است، چرا فراگیری علی الاطلاق تعرضات جنسی در بیانیه مطرح شده است؟»
او تصریح کرد: «در بیانیه آمده بود که این تبعیض ها سیستماتیک شده است، استفاده از این کلمه یعنی سیستماتیک اشاره به ریشه ای و نهادینه شدن دارد. حال اگر چنین است پس دیگر بحث صاحبان قدرت مطرح نیست و همه مردان سینماگر در هر رده ای، تجاوزگر خواهندبود. نکته بعد قضاوتی است که در بیانیه وجود دارد و می گوید «آزارگران بواسطه شهرت و اعتباری که توسط هواداران شان به دست آورده اند، هیچ ترسی از دست بردن به این جرائم ندارند... استفاده از واژه های «هیچ ترسی»، «همه»، «هواداران» و «آزارگران» بار معنایی سنگینی دارد. در حقیقت این جا همه هواداران هم محکوم شده اند و علاوه بر این موضوع، تمام مردان مورد خطاب قرار گرفته اند. به انضمام اینکه وقتی بحث خشونت جنسی مطرح می شود، زنان که مقابل زنان نیستند. این کلی گویی ها و این هجمه بی قید و شرط به همه مردان، همان چیزی است که قبلا از آن بعنوان رویکرد رادیکال در انواع فمینیست از آن یاد کردم که هدفش بیش از تعامل و کنش گری اجتماعی، نبرد مقابل مردان است.»
بخارایی افزود: «حقیقتا زمانی که این بیانیه را خواندم و این حرکت را دیدم، هم خوشحال شدم، هم اینکه مقداری ناراحت شدم چون استفاده از این کلمات در بیانیه ها سرانجامی نخواهد داشت.» این جامعه شناس و استاد دانشگاه درباره انواع کنش توضیح داد: «باید این بیانیه در ادامه مسیر، پیراسته شود و ما به سمت کنش حرکت نماییم. باید بررسی نماییم که کنش های مطالبه جویانه و مطالبه گر چه خاصیت هایی دارد و کدام یک از شاخه های چهارگانه فمینیستی را مورد هدف قرار می دهد و فقط یک ابراز احساسات و کلی گویی نباشد. از طرفی قبل از آن که به روش مقابله با آزارگری جنسی در این بحث علمی و در این جلسه بپردازیم، شاید لازم باشد که به: ۱- تعریف آزار جنسی در فضای ایران و در متن فرهنگی-اجتماعی ایران بپردازیم، ۲- علل و دلیلهای آزارگری جنسی تحلیل شود. اگر در این دو بخش تامل لازم را داشته باشیم، بعد از آنست که خواهیم توانست درباب مقابله و حذف آزارهای جنسی تدابیری پیشنهاد دهیم. وقتی اصل یک موضوع هنوز وضوح ندارد، نمی توان درباره سیاست های تنبیهی سخن گفت خصوصاً در مورد مسئله تعارضات جنسی که گاه خود زنان هم ناخواسته یکی از عوامل زمینه ساز یا تقویت نمایند همین تعدیات جنسی به زنان از طرف مردان زیاده خواه و هوس بار در بستر یک فرهنگ مردسالار هستند. بر این اساس است که حرکت هایی مانند «می تو» نتوانسته فارغ از هیجانات در ایران آن چنان که باید وشاید موفق شود. لازم است نگاهی عمیق و نقادانه به مسئله تعدیات و آزارهای جنسی در ایران داشته باشیم.» تعرض و خشونت جنسی، قسمتی از یک اپیدمی جهانی است عبدالرضا منجزی، فیلمنامه نویس، تهیه کننده و کارگردان سینما بود که قسمتی از صحبت هایش با ابراز نگرانی از سواستفاده جریانی ضد سینما، از این بیانیه همراه شد و صحبت هایش را این طور شروع کرد: «من، یک راست می روم سر اصل مطلب. ما با اطلاعیه ای مواجه ایم که رئوس و فرازهایی دارد که مشخصا طرح شده و بهتر است در مورد آنها صحبت نماییم.»
او با ارائه تعریفی از «جنسیت گرایی» افزود: «مهترین فراز این بیانیه تبعیض جنسیتی، تعرض و خشونت جنسی و قسمتی از آن، یک اپیدمی جهانی است. من از لغتنامه ای فکت می آورم که «جنسیت گرایی» را اینگونه تعریف کرده است: جنسیت گرایی، پدیده ای مانند نژادگرایی است و در عمل فقط به سمت نگرش های یک جانبه سوق پیدا می کند. به این معنا که می خواهد به جنسیت گرایی مذکر محدود شود و نمونه پرخاش گرایانه آن که به فمینیسم رادیکال مشهور است بر این فرض مبتنی است که در مردان نوعی برتری فطری، در مهم ترین زمینه های فعالیت اجتماعی وجود دارد. شاید به غیر از بزرگ کردن بچه، همراه با این گرایش ذاتی که می خواهند با زنان بصورت موضوعات بی نام و نشان لذت جنسی مردان رفتار کنند. این تعریفی است که برای جنیست گرایی ارائه شده است.»
مجلس به خشونت در سینما ۴۸ ساعته واکنش می دهد، به موضوعاتِ دیگر، نه!
ادامه صحبت های این فیلمنامه نویس، تهیه کننده و کارگردان سینما به این شرح بود: «ما می توانیم این بحث را همان گونه که در همه جای جهان پیگیری می شود، دنبال نماییم. تقلیل دادن این بحث، طبق یک سنت نقادی در ایران، به سیاست غلط است پس بیایید علمی به آن نگاه نماییم. من سوالی برایم پیش آمد و آن اینکه همزمانی صدور این بیانیه با هجمه ای که در ۹ ماه اخیر نسبت به سینما می شود چیست؟ من صدور این بیانیه را بعنوان یک کنش قبول دارم اما زمینه های بُروز آنرا نمی بینم. جست وجو برای یافتن زمینه های بُروز کنشی که این دوستان انجام دادند ما را به این نتیجه گیری می رساند که به یک باره با حجم عظیمی از تعرض در سینما روبرو شده ایم، پس چه طور تاکنون سکوت کرده و نگفته بودند؟! دوستان، خودشان در این بیانیه، خواننده را خطاب قرار داده و گفته اند انتظارشان رسیدگی از طرف صنف و انجمن های صنفی به این مورد است و اینکه این مورد در «داخل» مورد رسیدگی قرار بگیرد و نهادهای دولتی از «بیرون» دخالت نکنند.»
او سپس اضافه کرد: «اما در عمل چه شد؟ به فاصله ۴۸ ساعت از صدور این بیانیه یک کمیته اخلاقی تماما دولتی برای رسیدگی به آن به وجود آمد. بلافاصله مجلس وارد عمل شد. ما در زمینه سینما دو موضوع کلان داریم که ۱۶ سال است بر زمین و مسکوت مانده است؛ یکی از آنها هویت صنفی تشکل های فرهنگی است که مجلس به آن رسیدگی نمی کند اما چه می شود که این بیانیه در عرض ۴۸ ساعت مورد رسیدگی قرار می گیرد؟! چه می شود که سازمان سینمایی ۴۸ ساعته کمیته تشکیل می دهد؟! اما به هزاران موضوع دیگر همچون بیمه، تولید، فیلمنامه، ممیزی و... نمی پردازد؟!»
منجزی افزود: «من نسبتی منصفانه بین واقعیت موضوع و آن چیزی که در فضای مجازی و رسانه ها تبلیغ می شود نمی بینم. دوستانی که این بیانیه را صادر کرده اند، اگر خطاب شان صنف بوده است، نتیجه ای که به آن رسیده اند غلط است. هم زمان با صدور بیانیه از اقتدار صنف و قدرت نفوذ و کارایی آن کم شد و این یک امر قابل پیش بینی بود و اگر با دوستان اهل فن که تجربه داشتند مشوت می کردند، مطمئنا به نتیجه بهتری می رسیدند. صنوف حالا با این هیبتِ درهم شکسته ای که از آنها باقی مانده است؛ کم رمق، کم توان و ضعیف شده، مطمئنا نمی توانند کاری از پیش ببرند.»
او خاطرنشان کرد: «من از دوستانی که نامشان در صدر این فهرست قرار دارد چند پرسش دارم. چرا تاکنون کاری عملی انجام نداده اند؟! این دوستان که با ساختار نهاد صنفی و تشکل ها و خانه سینما آشنا هستند و ساز و کار پیگیری را می دانند، این ها که افراد بانفوذی هم هستند چرا تاکنون بوسیله خانه سینما و کمیته های آن به این مورد رسیدگی و به نتیجه رسیدن آنرا دنبال نکرده اند و آیا نمی دانند که اگر به این شکل رسیدگی می کردند نتیجه بهتری می گرفتند؟!»
منجزی افزود: «به عقیده من، این دوستان بخش رسانه ای کردن موضوع را هدف گرفتند، هدفی که نتیجه آن جز تضعیف سینما نخواهد بود. همه ما به این مورد واقفیم که این ناهنجاری نه فقط در سینما که در هر حوزه دیگری نیز وجود دارد و در سینما هم هست، در طیف های مختلف سینما هم هست و نمی توانیم بگوییم فقط مختص تهیه کنندگان است که از امکانات مالی برخوردار می باشند یا نمی توانیم بگوییم فقط مختص هنرپیشه ها است که از امکان و رانت شهرت برخوردار می باشند و نمی توانیم بگوییم فقط مختص دولتی ها است و آن طور که یکی از دوستان در نقدی اشاره کرده بود این دوستان چون آدم هایی مقتدر در زمینه ممیزی و دستگاههای اجرائی بوده اند از رانتشان استفاده و تعرض کرده اند. اینگونه نیست. آن چیزی که الان اتفاق افتاده است با واقعیت موضوع همخوانی ندارد. واقعا جریان سینمای ایران اینگونه و مطابق این حمله در این حجم عظیم نیست.»
منجزی از آن چه برای خودش اتفاق افتاده بود، مثال زد و اظهار داشت: «مثالی می آورم در ارتباط با خودم که بدانید من عکس این مورد را دیده ام. سال ۱۳۶۰ بود و ما هر دو دستیار بودیم؛ من و همکاری که خانم بودند. هر دو برای تصویب فیلمنامه و گرفتن پروانه به فارابی مراجعه کردیم، او فقط بواسطه زن بودن و اینکه فارابی آن زمان احساس می کرد باید به جمعیت فیلمسازان زن افزوده شود و با این اتفاق پُز دهد و شو و نمایش برگزار کند، به سرعت پروانه ساخت، وام و امکانات گرفت و من و چند نفر دیگر از فیلمسازان مرد از این امکان برخوردار نشدیم و او و بقیه فیلمسازانِ زن توانستند فیلم شان را بسازند. یعنی امتیازی که به خانم ها می دادند بیشتر از آقایان بود.» بحث تهیه کنندگان سینمای ایران واویلا است
منیژه حکت در ادامه صحبت های منجزی اظهار داشت: «تهیه کننده مسئول است، بجای دیگری هم نروید، بیراهه هم نروید، تهیه کننده ای که سر پروژه اش چنین اتفاقاتی بیفتد باید اخراج شود چون این کاره نیست. اگر بخواهیم وارد بحث تهیه کنندگان سینمای ایران شویم، بحث واویلایی است که من چون در بطنش حضور دارم می توانم همه چیزهایی را که به چشم دیده ام بازگو کنم.» حکمت خاطرنشان کرد: «همچنان معتقدم تهیه کننده مسئول است و تهیه کنندگان باید تسویه شوند، باید الک شوند، آن هایی که باری به هر جهت و با پول هایی عجیب و غریب به سینما آمدند و این گرد و غبار را به راه انداختند که خیلی چیزها در آن مشخص نیست باید از این سینما بروند، سینما باید مشروعیت خودرا پیدا کند، سینما بر طبق هنر و اندیشه است، بهترین فیلمسازان ما خانه نشین شده اند، فیلمساز فیک آورده اند، کارگردان فیک آورده اند، تهیه کننده فیک آورده اند، بازیگر فیک آورده اند، خب تبعاتش همین است، برای اینکه نابلدی شان پنهان شود پول می پاشند، خیلی روشن. اصلا هم به چیز دیگری نباید بپردازیم.» حکمت در آخر صحبت هایش اظهار داشت: «تهیه کننده، فقط تهیه کننده، وسلام. این قدر هم برای ما جلسه نگذارند و آدم نچینند و گروههای مختلف درست نکنند که ما را بپایند، ما خودمان بلدیم. کسانی که در این سینما ریشه دارند، می دانند باید چه کار کنند و چه گونه کار کنند، خیلی هم خوب می دانند. این تازه به دوران رسیده ها و آقازاده ها و ارگان ها را بپایید. خود تلویزیون یکی از منشاءهاست. تلویزیون قرارداد می بندد و بعد می گوید برو این سلبریتی را بیاور و ما هر چه قدر پول بخواهد به او می دهیم، ما جدا پولش را می دهیم. این ها چه کسانی هستند؟! این تهیه کنندگان تلویزیون از کجا آمده اند؟! چه قدر کار بلدند؟! این تهیه کنندگان پلت فرم ها چه کسانی هستند که این طور پول پاشی می کنند! این پول های نامشروع با خود فساد می آورد. ما همه این هشدارها را گفتیم اما هیچ کس گوش نداد، به ارشاد گفتیم، به حراست ارشاد گفتیم، به همه اعلام کردیم، با صدای بلند اعلام کردیم، ۸ سال پیش ما سیاه پوشیدیم و گفتیم نامحرمان به سینما آمده اند، سینما این نیست، ببینید چه قدر کارگردان فیک درست کردند، بعد جایزه فجر هم به همان کارگردانان می دهند و همه جور امکاناتی هم در اختیارشان می گذارند و پول را هم می ریزند که تو بیا مطرح شو. اگر یک روز بشود بدون تبعات قانونی این موارد را بیان کرد چه پرده ها که فرو نمی افتد.» حتی «یک مورد» آزار جنسی در سینما، زیاد است کامبیز نوروزی ضمن اشاره به بیانیه زنان سینماگر در این مورد چنین اظهار داشت: «اگر بیانیه زنان سینماگر را پایه بحث قرار دهیم باید بگویم که این بیانیه شامل دو بخش است. یکی بحث تبعیض جنسیتی و دومی خشونت های جنسی. در بخش اول که مربوط به تبعیض های جنسیتی است، به سوءاستفاده هایی که در روابط حرفه ای از موقعیت زنان می شود، اشاره شده است. این را قبول دارم که بطور کلی در جامعه ما، زنان در موقعیت برابر کاری با مردان قرار ندارند و حدودا می توان گفت در بیشتر صنوف این نابرابری و تبعیض، کمابیش دیده می شود. منتهی به نظر می آید که به جهتی، این تبعیض در سینما بیشتر باشد.» نوروزی درباره عقب ماندگی سینمای ایران از لحاظ ساختاری اظهار داشت: «اعتقاد من بر این است که نظام مالی، اداری و حقوقی سینمای ایران بسیار عقب مانده است و از جریان رشد سینما بعنوان یک هنر بسیار عقب تر است، گاهی اوقات من به طنز می گویم که بااینکه سینمای فعلی از زمان سینمای «دختر لر» جلوتر است اما نظام مالی اداری و حقوقی سینمای ایران، همچنان در آن دوره باقی مانده است.» او افزود: «بحث را متمرکز می کنم روی سوء استفاده و آزار جنسی که در بیانه زنان سینماگر بر آن تاکید گردیده است و عبارتند از خشونت کلامی، باج گیری جنسی، لمس ناخواسته، مبادرت به تجاوز، تجاوز و ایجاد ناامنی جسمی و روانی.» این وکیل درباره حاد بودن مسئله آزار جنسی اظهار داشت: «موضوع آزار جنسی در جامعه ما موضوعی بسیار بغرنج و پیچیده است و باتوجه به محدودیت هایی که در این بخش از جامعه ما وجود دارد، بسیار حاد است و نمی توانیم آنرا با وضعیتی که در کشورهای پیشرفته وجود دارد مقایسه نماییم. مسئله آزار جنسی یک موضوع چند وجهی است که یک وجه روانشناختی دارد، اصولا کسانی که مبادرت به انجام چنین کاری می کنند، گرفتار سطوحی از اختلالات روانشناختی هستند. همه ما می دانیم که رفتاری که آزار جنسی تلقی می شود، رفتار متعادلی نیست، اگر مرد نسبت به یک زن یا زن نسبت به یک مرد تمایلات جنسی و یا تمایلات عاشقانه داشته باشند، بطور نرمال قواعدی را رعایت می کنند، اما آنجاییکه این رفتار جنبه آزار پیدا می کند، یعنی رفتار از هنجارهای متعارف خارج شده است. بطور معمول کسانی که از ساختار روانی سالمی برخوردار نیستند، چنین کاری را انجام می دهند.» او افزود: «از طرف دیگر وارد وجوه اجتماعی ماجرا می شویم، به هر حال در جامعه مجموعه روابطی وجود دارد که ما بطور معمول انتظار داریم رفتارهایی که با ما می شود، متناسب با آن تعریف ها باشد. همین طور پاره ای از آزارهای جنسی دارای ابعاد حقوقی است.» بیشتر بخوانید: «می تو»، این دفعه خطاکارانِ سینمای ایران را رسوا می کند؟ آمادگی خانه سینما برای رسیدگی و پیگیری گزارش هایی درباره خشونت مقابل زنان محمدمهدی عسگرپور: فرد لطمه دیده اسم آزارگر را نمی گوید چون حس عدم امنیت می کند او درباره موقعیت های رخ دادن آزار جنسی اظهار داشت: «آزار جنسی ممکنست در هر جایی رخ دهد، در اتوبوس، در تاکسی، در مطب پزشک یا در هر مکانی اما تعدادی از آزارهای جنسی در محیط های صنفی و گروهی بیش تر امکان وقوع دارد. در این قبیل مشاغل، احتمال وقوع آزار جنسی بیش تر است. تعدادی از دوستان گفتند که حملات گوناگون به سینما می شود و جوی هم مقابل این عرصه ساخته شده است که من خیلی به آن اهمیتی نمی دهم اما از لحاظ لطمه شناسی می گویم در این محیط ها احتمال وقوع چنین مسئله ای بیش تر است.» این حقوقدان درباره خاصیت های آزار جنسی اظهار داشت: «آزار جنسی چند خاصیت دارد، یکی این که کم تر قابل اثبات است، مردی در خلوتی بدن زنی را لمس می کند یا از او خواسته نامرتبط دارد. قسمتی از این موارد جنبه اخلاقی دارد با این تهدید که اگر انجام چنین کاری را نپذیری، فلان پروژه سینمایی را به تو نمی دهیم، این جرم نیست اما قبیح است.» نوروزی در ادامه اظهار داشت: «باتوجه به اینکه بحث صنفی است، نهاد صنفی مهم ترین رکنی است که می تواند بر این رفتارها نظارت داشته باشد و با آن روبرو شود اما نمی توانیم توقع داشته باشیم که در یک مدت کوتاه تمام اتفاق ها رخ دهد. آزار جنسی باید تعریف شود، مصادیق آزار جنسی را باید تعریف نماییم، تحمیل های آزاردهنده، نگاه های جنسی و تماسهای جنسی این موارد همه آزار جنسی تلقی می شود.»
او درباره کندی فرآیندهای قانونی اظهار داشت: «فرآیندهای قانونی کند است، خیلی از زنان، مسئله شان را مطرح نمی کنند. زنی که تحت تاثیر آزار جنسی قرار می گیرد تحت ترومای بعد از حادثه قرار می گیرد و وقتی قرار باشد به دادگاه برود مراحل قضایی موجب می شود تروما مشکل تر و پیچیده تر شود. بنابراین دادگاه خیلی جای مناسبی برای بیان این مورد نیست. موارد آزار جنسی موجب می شود خود صنف به موضوع رسیدگی کنند، شاید بگوییم صنوف حق مجازات ندارند، درست است، اما مواجه شدن با این مسئله در مقابل همکاران بسیار تاثیرگذارتر است.» او درباره نگاههای افشای آزار جنسی اظهار داشت: «ما دو رویکرد می توانیم باشیم؛ یک رویکرد افشاگریانه و انتقام جویانه و یکی رویکرد پیشگیری و پیشگیری از آزار و فکر می کنم خانه سینما بهترین نهادی است که می تواند این تمهیدات را داشته باشد.» نوروزی در ادامه اضافه کرد: «پرسش را باید تغییر داد، پرسش فعلی این است که آزار جنسی را باید پیگیری کرد یا نه؟ این را به قاطعیت عرض می کنم که الان در سطح گروههای فرهنگی مذمت آزار جنسی قطعی شده و این حساسیت وجود دارد که باید چه کاری انجام داد. همانطور که قبل تر هم گفتم دادگاه ها جایگاه مناسبی برای پیگیری این مورد نیستند.» او در آخر اظهار داشت: «پرسش اصلی باید این باشد که شیوه برخورد با آزار جنسی چگونه باید باشد و خوشبختانه دوستان سینماگر در بیانیه اخیر به این مورد اشاره کردند و نباید فراموش کرد که حتی «یک مورد» آزار جنسی در سینما زیاد است و ضرورتی ندارد که حتما چندین و چند مورد رخ دهد تا شانیت رسیدگی بیابد.» مردانی که زنانِ فعال در خارج از چهارچوب خانواده را «باغ بی حصار» می دانند
نیره توکلی، جامعه شناس صحبت هایش را این طور شروع کرد: «فکر می کنم جریان کلاب هاوس امشب مانند تعزیه حضرت زینب شد. این زنانِ سینماگر بودند که این بیانیه را امضا و منتشر نمودند اما حالا این آقایان هستند که با غصب کردن نقش آنها، زینب خوان شده اند. با این تفاوت که زینب خوان تعزیه از حضرت زینب دفاع می کند اما در این جا، با تکیه بر این نکته که همه آقایان را به یک چوب نمی رانم و معتقدم کمک مردان حساس به مسائل جنسیتی برای رسیدن زنان به خواسته های شان لازم است، این زینب خوانان که جای زینب را گرفته اند، از او دفاع هم نمی کنند.»
این جامعه شناس افزود: «در این جا برخی از صحبت هایی که عنوان شد با نگاه از بالا به پایین و با تعاریف غلط همراه بود. همچون اینکه تعریفی غلط از جنسیت زدگی ارائه شد؛ جنسیت زدگی لزوما به معنایی که ارائه شد نیست و وقتی فعالان زن از دید جنسیت زده حرف می زنند لزوما آنرا امری ذاتی نمی بینند بلکه معتقدند کسانی که با مفاهیم فیزیولوژیک، با تعابیر جنسیتی، اهتمام بر حفظ جایگاه های نابرابر دارند به ذاتی بودن آن چه در دست دارند معتقدند.»
او اضافه کرد: «شائبه دیگر، سیاسی بودن قضیه است. ما در این سرزمین همیشه با این بدگمانی و بدبینی موجه روبه رو بوده ایم و وقتی می خواهیم اتهامی را راجع به اشخاص مطرح نماییم از آن سوءاستفاده می نماییم. آدم ها در مقابل این سوءظن به درستی حساس و لطمه پذیرند و در مقابل آن احساس عدم امنیت می کنند و مدام مطرح کردن این نکته که «فلان قضیه ممکنست سیاسی باشد» سبب خفه شدن آن در نطفه می شود.»
این فعال حقوق بانوان اظهار داشت: «رسانه سینما، به ویژه در عصری که رسانه های تصویری، قوی ترین رسانه اند و جای رسانه های مکتوب را هم گرفته اند، متعلق به همه طبقات و همه اقشار است و بعنوان مثال فقط متعلق به فمینیست های رادیکال یا طبقه متوسط یا بی دردان نیست. تعرض و آزار جنسی هم فقط محدود به محیط سینمایی نیست و سال هاست چه قبل از انقلاب و چه بعد از آن، حدودا در همه عرصه های کار و فعالیت و حتی در محیط های دانشگاهی، علمی و آموزشی دست وپاگیر زنان بوده است.»
توکلی افزود: «هر زنی در طول زندگی اجتماعی، شغلی و تحصیلی خود نمونه های فراوانی از انواع آزارهای جنسی را تجربه کرده است. در هر کجا که زنان خارج از چهارچوب خانواده کار و فعالیت می نمایند، تحت تاثیر فرهنگی که زنان را فقط در زیر مدیریت خانواده و ناموس کسی بودن در خور شان و منزلت می داند، «باغ بی حصار» به شمار می آیند. سپس خیلی از مردان به تاثیر از این فرهنگ واپس گرایانه که داشتن شرکای گوناگون جنسی برای آنها رواست گرفتار این گمان باطل می شوند که زنان خارج از چهارچوب خانواده، هدفی آسان و دم دستی برای میل آنها به این ناحقی به شمار می آیند.» انگِ «سیاسی بودن»، حرکت زنان سینماگر مقابل خشونت را در نطفه خفه می کند آنتونیا شرکا منتقد سینما درباره وجود آزار جنسی در سینمای ایران اظهار داشت: «مسئله اذیت و آزار در سینما و حتی در تمام عرصه ها، فقط به همین ایام معطوف نمی گردد. سال هاست که وجود دارد، فقط کسی آنرا بیان نمی نماید. خانم منیژه حکمت، یکی از افرادی بود که سالیان پیش این مسائل را بیان کرد و به تنهایی به این عرصه آمد و با ساخت فیلم هایی در این حوزه، از حقوق بانوان دفاع و با شهامت این موضوعات را بیان کرد.» او درباره فراوانی آزار جنسی در سینما اظهار داشت: «من خودم این کارزار را امضا کردم و اعتقاد دارم این مسائل در همه مشاغل وجود دارد. در مشاغل دیگری به جز سینماهم هم حضور داشتم و متوجه شدم که حدودا زنی وجود ندارد که شاغل باشد و به شکل و طریقی این آزارها را تجربه نکرده باشد. فکر می کنم همین که الان این بیانیه نوشته شده و به امضا بیش از ۸۰۰ نفر رسیده و حتی کارزاری برای آن راه اندازی شده، یعنی رسیدگی به این مورد درحال پیشروی است. هرچند این حرکت فقط میزان حساسیت ها را بالا برده، اما به نظرم به خودی خود این مسئله باارزش است. چونکه انگار یک طوفانی به پا شده و شاید بهتر است که به این حرکت در چنین جامعه ای جهت ندهیم. چون هر حرکتی که شروع می شود، به آن برچسب سیاسی بودن می زنند.» شرکا افزود: «اگر ما بخواهیم خیلی به این مورد فکر نماییم که شبکه های خارجی و رسانه های خارج از کشور چه اهدافی دارند؟ و چرا الان این اتفاق افتاده نه در یک زمان دیگر و... اگر بخواهیم جغرافیا، زمان و تاریخ را مطرح نماییم، این حرکت، درجا خفه می شود.» این منتقد درباره نگاه و نوع رفتار با افرادی که این بیانیه را امضا کردند اظهار داشت: «من مخالف این هستم که آدم ها را به خاطر اینکه بیانیه را امضا کردند یا خیر، توبیخ نماییم یا مورد پرسش قرار دهیم. ما باید این موارد را کنار بگذاریم و نباید از کسی این سوال ها را بپرسیم. این حرکت در نوع خودش به قدری خام و جوان و نوپا است که فکر می کنم هم اکنون همه دور خودشان می چرخند. حتی بین موافقان این بیانیه به قدری طیف گسترده ای وجود دارد که دیدگاه های کاملا متفاوتی دارند. اگر فرض را بر این بگذاریم که این حرکت هم مانند خیلی از حرکت های دیگر ممکنست مورد سوء استفاده قرار بگیرد، اما باز هم باارزش است و اساسا در تاریخ ثبت خواهد شد.» شرکا در آخر اظهار داشت: «ما با انجام این کار تمرین دموکراسی می نماییم بنابراین خواهشم این است که با تمام غلط ها بگذارید مشق مان را بنویسم و جلوی راه این مورد سنگ اندازی نکنید.» انکار و لاپوشانی خشونت مقابل زن ها تنها به عمیق تر شدن زخم ها می انجامد
منیره توکلی در ادامه اظهار داشت: «سسله مراتب قدرت و نابرای جنسی در محیط های کاری و منابع نابرابر قدرت سیاسی و اجتماعی با ایجاد فرادستی و فرودستی موجب سیستماتیک شدن این تعرض ها و تدام و بی جواب ماندن آنها می شود. خصوصاً نبود ضوابط و مقرراتی برای پیشگیری از سوءاستفاده از قدرت و موقعیت در این مورد بسیار اثرگذار است. بجای تبلیغ فرهنگ بُتی تازه و شراب کهن و یار نوجوان و ۱۴ ساله باید مانند کشورهای دیگر ضوابطی باشد چون برکناری استادی که با دانشجوی خود هر نوع رابطه ای حتی رابطه ازدواجی برقرار می کند یا رابطه روانشناس با بیمار یا هر نوع رابطه دیگری از این دست.»
او خاطرنشان کرد: «نادیده گرفتن و انکار مسئله و لاپوشانی آن، فقط به عمیق تر شدن زخم هایی می انجامد که باید منتظر سرباز کردن شان بود حتی اگر برخی فکر می کنند جنبش «می تو» انتقام جویانه است باید بدانند این ها زخم هایی است که متمرکز شده و الان سر باز کرده است.»
توکلی اضافه کرد: «موضوع دیگر لزوم اجابت درخواست امضاکنندگان در خصوص تشکیل کمیته های مستقل است. به عقیده من بانوانی که این بیانیه را نوشته و امضاء کرده اند از پیش ظن سیاسی بودن قضیه یا میل کسانی نسبت به بردن آن به بیراهه را می شناختند و می دانستند اما این زن ها بلدند این جریان را بگونه ای اداره کنند که کمیته ای مستقل برای آن تشکیل گردد و می دانند که در غیر این صورت دور باطل بهره برداری از قدرت و لاپوشانی ادامه پیدا می کند. تیغ را باید از کف آزارگر مست باده قدرت رها کرد.»
این مدرس دانشگاه اظهار داشت: «دست همه کسانی که در این کار پیشقدم شده اند درد نکند، هر کس با عقده گشایی غلط، خودمحوری و توهین به این عزیزان یا پیچاندن موضوع و مطرح کردن چیزهایی که اصلا موضوعیت ندارد سنگ اندازی کرده است بداند موضوع خیلی ساده است و زنان سینماگر خودشان بلدند آنرا اداره کنند اگر دیگران تلاش نکنند تودهنی بزنند و خفه کنند. کسانی که می خواهند تودهنی بزنند و این صدا را خفه کنند، خودشان سزاوار تودهنی هستند.»
او اضافه کرد: «البته برخی به درستی احساس خطر می کنند که برخورد مقامات با این بیانیه همان برخورد سنتی سرزنش قربانی یا چشمتان کور و دندتان نرم و می خواستید وارد عرصه سینما نشوید و خارج از چهارچوب خانواده کار و فعالیت نکنید باشد. نه، چنین برخوردی نباید ادامه پیدا کند. بانوانی که با چنگ و دندان و تخصص های علمی و هنری و ورزشی و... خودشان را به جایی رسانده اند بنا نبوده است که گوشه نشین و خانه نشین باشند و مواجه آنها با چنین آزارهایی فشار اعتقادات سنت مداران و جامعه مردسالار را ثابت می کند که نگفتمت بدون ولی و صاحب ناموس و بزرگ تر مرو!»
توکلی در آخر اظهار داشت: «به سخن دیگر باید سلامت را جایگزین فساد کرد نه اینکه اساسا کار در سینما یا کار در عرصه های خارج از چهارچوب سنتی خانواده را ذاتا منشا فساد دانست و محدودیت هایی بیش از اینکه هست بر آنها تحمیل کرد.» ۵۷۲۴۵
منبع: سام فیلم
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
نظرات بینندگان در مورد این مطلب