فیلمی که به مخاطب سیلی می زند
سام فیلم: فیلم سینمایی «کارت پرواز» درامی است با لایه های اجتماعی از همراهی الزامی دو انسان درگیر بحران در یک اولتیماتوم زمانی که به همدلی تراژیک می رسند.
مهدی رحمانی پس از فیلم های تحسین شده «دیگری»، «پنهان» و «برف» که در جشنواره های داخلی و خارجی خوش درخشیدند، چهارمین فیلم خودرا همچون دیگر آثارش بر طبق فیلمنامه ای مشترک با یک نویسنده مستقل ساخته که این دفعه امیر عربی همکار فیلمنامه نویس او بوده است. فیلمنامه ای برآمده از یک واقعیت تلخ اجتماعی؛ معضل ترانزیت مواد مخدر بواسطه بلع یا بادی پَکِری که برای این افراد؛ اگر زنده بمانند پول قابل توجهی به همراه دارد. متأسفانه اخبار این چنینی و آمار و ارقام واقعی برآمده از کف جامعه، همیشه در لابلای اخبار غیر مهم و حتی دروغین مغفول می مانند مگر فیلمسازی بنا به دغدغه شخصی سراغ آنها برود. طبعاً اگر این اخبار به شکل واقعی منتشر شوند، شاخک های مردم و مسئولان نسبت به سویه های نادیده اجتماع حساس شده و چاره ای اندیشیده می شود. اما لابد این حساس شدن به نفع کسی نیست که نه فقط اخبار درز گرفته می شوند، بلکه فیلم هایی هم که بر طبق آنها ساخته می شوند، سرنوشت شان ممیزی و سانسور و حذف است. به همین واسطه فیلم «کارت پرواز» از زمان ساخت و ارائه به جشنواره فیلم فجر در سال ۹۶ با حذف بدون دلیل؛ آنهم فقط به بهانه سوژه تلخ و واقعی اجتماعی آن مواجه گردید تا دو سال بعد یعنی سال ۹۸ در گروه سینمایی هنر و تجربه ی قدیم به نمایش درآید. احیانا مدیران و مسئولان سینمایی وقت با خودشان فکر کرده اند؛ با این راه حل هوشمندانه زهر و تلخی و اثرگذاری فیلم را گرفته اند؛ غافل از آنکه آمار و ارقام واقعی ارائه شده در کپشن پایانی فیلم در فاصله همین دو سال رشد قابل توجهی کرد. این رفتارِ آشنا، مصداق تمهیدات هوشمندانه موسوم به (پاک کردن صورت مسئله) در این سرزمین است! «کارت پرواز» با کاراکتر ندا (ندا جبرائیلی) شروع می شود؛ یک مادر مجرد که پیش از رفتن به سفر، یک روز سرخوشانه را با فرزند کوچکش می گذراند و در همین سکانس ابتدایی، عشق و علاقه و مسئولیت پذیری او به عنوان یک مادر جوان به گونه ای ملموس و باورپذیر ثبت می شود. حال به شیوه کلاسیک باید منتشر خدشه دار شدن این قاب زیبا باشیم که این ضربه در سکانس بعد به مخاطب وارد می شود. ندا در لوکیشنی نامتعارف در حصار دیوارهای نایلونی که فضایی وهم آلود و سرد و مبهم به مکان داده، در گلخانه که به طور معمول مکانی زیبا و دلنشین و روح افزا است در یک اجبار خودخواسته قرار گرفته است. هرچند از لوکیشن گلخانه در فیلم های ایرانی و خارجی کارکردهایی متضاد برای صحنه های قتل، درگیری، خونریزی و … گرفته شده، اما خوانش مهدی رحمانی به عنوان نویسنده- کارگردان از این مکان را باید جزو نمونه های منحصر به فرد و به یاد ماندنی قرار داد که تضاد دراماتیک جذابی به ویژه بواسطه نوع حضور ندا به وجود می آورد. زن- مادری مستأصل که برای به دست آوردن حضانت فرزندنش و داشتن تمکن مالی، مجبور است پول را از زیر سنگ بیرون بیاورد. اما سنگی که به آن چنگ انداخته، همخوانی با تحمل شانه های نحیفش ندارد؛ هرچند انگیزه اش فراتر از توان زنی است که بدنش را به شکلی متمایز به یغما داده تا با ترانزیت مواد مخدر، مادرانگی اش به اثبات برسد. فیلم از همین سکانس کاراکتر منصور (منصور شهبازی) را نیز وارد ماجرا می کند که او هم قصه فرعی خودش را دارد و برای پیوستن به عشق اش درصدد به دست آوردن پول با چنین راهکارِ ته خطی است و این انگیزه طی روندی گرفتار تغییر می شود. روندی خطی با اولتیماتوم زمانی یک شبانه روز که مقرر است ندا و منصور از همراهی الزامی به همدلی و تأثیرپذیری انسانی از یکدیگر برسند که نگاهی جذاب و البته چالش برانگیز برای پروراندن این حس از خلال مواجهه های منشعب از خط اصلی است. چونکه به طور معمول وقتی حرف از همراهی یک زن و مرد به میان می آید، ذهن تربیت شده ما به سمت گرایش عاشقانه-عاطفی می رود که نگاهی کلیشه ای و قابل انتظار و حرکت بر عادت مخاطب است. عبور از پیش زمینه های ذهنی مخاطب و رسیدن به سطحی تازه از روابط انسانی که عاطفه را فقط برآمده از جنسیت معنا نمی کند، سویه مهمی است که مسیر رسیدن به آن در فیلم با ظرافت طراحی شده است. در طول این یک شبانه روز؛ از سکانس فرودگاه که احتمال نشتی مواد در بدن ندا محرز می شود، همراهی منصور با او از سر اجبار و ترس از لو رفتن هر دو نفرشان شروع می شود، اما در ادامه ناگزیری ندا به عنوان یک زن- مادر و دست و پایی که برای بقا می زند، او را گرفتار تأثیرپذیریِ ملموس و باورپذیری می کند. چه بسا بتوان کاراکتر منصور را بیش از ندا واجد سویه های مستعد برای تغییر و تحول دانست، چونکه ندا از ابتدا ترجمان مادرانگی به ابرانسانی است که می خواهد قهرمان زندگی فرزندش باشد و تا فینال نیز در همین مسیر حرکت می کند. اما منصور از خلال این همراهی شبانه و مواجهه با کاراکترها و خطوط فرعی است که گرفتار تغییراتی تدریجی می شود. به شکلی که حتی برای ندا خودرا به خطر می اندازد و در نهایت در تصمیم خود بازبینی کرده و ماموریت و محموله خودرا به چالش می کشد. فیلم «کارت پرواز» بواسطه درام خطی پیشرونده و اولتیماتوم زمانی که خط داستانی را واجد تعلیقی فزاینده کرده، از حضور موجز کاراکترهای فرعی بهره برده که به اندازه به آنها پرداخته شده و هر یک در پیشبرد قصه یا کامل کردن پازل شخصیتی ندا و منصور نقش دارند. کاراکترهایی که با حضور چهره هایی شناخته شده فراتر از حضور کمّی خود، در ذهن مخاطب می مانند. از محمدعلی نجفی تا اصغر رفیعی جم که تجربه مندی خود در کسوت کارگردانی و فیلمبرداری را پشت در گذاشته و در فیلم تبدیل می شوند به کاراکترهایی غیر قابل انتظار و چندلایه. از شیرین یزدان بخش که حضورش نوعی ادای دین به کلیشه مادربزرگ دلسوز است که اتفاقاً ندا در آن بزنگاه بحران و تنهایی به آن نیاز دارد تا طلا معتضدی که کاراکتری نامتعارف و کنجکاوی برانگیز را ایفا می کند. مهدی رحمانی در «کارت پرواز» نقطه اختتام را جایی می گذارد که هرچند به تدریج وقوع آن برای مخاطب محرز شده، اما همچنان مواجهه با این تراژدی، سویه های احساسی فیلم را که با ظرافت کنترل شده، برجسته تر و تأثیرگذار می کند. اما تلخ تر از فینال، آن کپشن پایانی است که در نقطه ای که مخاطب خلع سلاح شده ضربه نهایی را وارد میکند و او را که غرق در جهان فیلم است با یک سیلی جانانه با تراژدی جاری در جامعه مواجه می کند. * انتشار یافته در مجله نماوا
منبع: samfilm.ir
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
کامنتهای بینندگان سام فیلم در مورد این مطلب