داور جایزه نقد سریال های نمایش خانگی در گفت وگو با سام فیلم مطرح كرد:
نقد فیلم در ایران هنوز تعریف مشخصی ندارد
به گزارش سام فیلم، منتقد سینما و داور جایزه نقد سریال های نمایش خانگی با تکیه بر اینکه نقد فیلم در ایران هنوز تعریف مشخصی ندارد، اظهار داشت: انجمن منتقدان سینما، باید با همراهی فضای دانشگاهی و متخصصان حوزه مطالعات سینما به یک ساختاری نظام مند برسد تا بتواند بشکلی پویا معیار تعریف کند و به فضای بی در و پیکر و بی معیار نقد و تحلیل فیلم در سینمای ایران سر و سامان دهد.
محمدرضا مقدسیان در گفتگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا، با تکیه بر اینکه مبحث که نقد از گذشته تا به هم اکنون تغییراتی کرده است عنوان کرد: سر و شکل نقد، همگام با تغییر و رشد و تحول سینما، از مرحله ای فردی، احساسی، هیجانی و سلیقه ای، به تدریج به سمت علمی تر، دقیق تر، قابل دفاع تر و قابل استنادتر شدن حرکت کرد.
وی افزود: همان گونه که در حوزه سینما، نظریه ها شکل گرفتند، مورد بازبینی قرار گرفتند و نظریه های تازه تر سربرآوردند و سبک ها و نگاه ها و تالیف های سینمایی به واسطه ی حضور نظریه پرداز ها و نظریه پردازان طبقه بندی و تبیین شد، در نقد هم همین مسیر طی شد. نقد و تحلیل فیلم از حالت ابراز نظر شخصی و سلیقه ای خارج شد و به سمتی رفت که بتوان آنرا تئوریزه کرد؛ یعنی بر پایه نظریه هایی که حد امکان علمی است، مستدل در رابطه با فیلمها صحبت کرد. صحبت هایی که نقطه عزیمت دارد و قابل دفاع است.
مقدسیان اضافه کرد: نقد از حد سلیقه شخصی فاصله گرفت و به سمت ساختاری نظری، نظام مند و تحلیلی گام برداشت، دقیقا مشابه همان تحولی که در تاریخ سینما هم رخ داد؛ یعنی دیگر تنها امری شهودی نبود، بلکه شکلی قابل بررسی و تبیین به خود گرفت. در همین دوران بود که نظریه های مختلف در حوزه مطالعات فیلم عنوان شد و موافقان و مخالفان گوناگونی را به خود دید. همین تضارب آرا سبب تشکیل و زایش نظریه های جدیدتر شد و...
عنوان فیلم ساز یا منتقد به تنهایی برای اعتبار کافی نیست
وی در ادامه اظهار داشت: جریانی که سینما و نقد را تئوریزه کرد، ساختار داد و مسیر مشخصی برایش تعریف کرد، در دهه های اخیر بشکل معکوسی درحال رقم خوردن است. این نکته را مدنظر دارم که سخن گفتن در مورد عنوان «منتقد» نباید آن قدر سخت و وسواس گونه باشد که دست نیافتنی جلوه کند. مانند هر امر دیگری، نقد فیلم هم نباید پیچیده باشد و باید برای آن حد تعادلی درنظر گرفت. اما این به مفهوم بی در و پیکر بودن هم نیست.
وی اضافه کرد: اگر تنها برچسب فیلم ساز یا منتقد برای اعتبار کافی باشد، دیگر محتوا اهمیتی ندارد. این یک صدمه مهم می باشد. آنچه مهم می باشد، توانایی تولید اثری بر اساس نظریه های سینمایی و شناخت ساختارهای تحلیلی است؛ اثری که بتواند از جانب گروهی متخصص، هم از منظر شهودی و هم تئوریک، مورد دفاع قرار گیرد. در غیر این صورت، به صرف داشتن عنوان فیلم ساز یا منتقد ارزشی برای کسی ایجاد نمی گردد. امروزه تقریبا همه فیلم سازند، همه منتقدند، همه بازیگرند، تولید محتوا می کنند و... همین مساله سبب شده خیلی از مفاهیم یا بی ارزش شوند یا معنا و تعریف شان دگرگون شود و اصولاً معیار تشخیص شفافی وجود نداشته باشد.
تمام عناصر یک اثر سینمایی قابل نقد است
مقدسیان خاطرنشان کرد: ما نمی توانیم در مقابل این تحولات فرهنگی مقاومت نماییم، چون که زندگی بشر در ظول تاریخ همواره در تغییر بوده است. مهم آن است که چگونه خویش را با این تغییرات تطبیق دهیم. بنابراین، باید پیوسته تعریف مجدد نماییم که فیلم سازی چیست و نقد فیلم چه معنایی دارد. این که هرکسی از طریق برسد و چیزی در رابطه با فیلم بگوید، یا صرفا به سبب ساخت اثری احساس مهم بودن کند، نیازمند بررسی دقیق تری ست.
میان تحلیل فیلم، گزارش فیلم، ریویو، نقد و مقاله ی تحلیلی تفاوت های بسیاری وجود دارد. اما ما همه ی این ها را با یک واژه ی کلی و بی معیار «نقد» می نامیم
وی اضافه کرد: درست است که هرکسی می تواند نقد کند و فیلم بسازد، اما این که هر اثر تولیدشده لزوماً خوب تلقی شود، نیازمند معیار است. بدون معیار، هر فردی می تواند بگوید فلان فیلم را دوست داشته یا نداشته، یا از نقدی خوشش آمده یا نیامده است. من باور دارم که نقد، خود اثری مستقل، قابل تحلیل و دفاع است. پس اگر می پذیریم که تمام عناصر یک اثر سینمایی همچون بازی، تدوین، کارگردانی و... قابل نقد است، و اگر خویش را در جایگاهی می بینیم که دانش و توان تحلیلی لازم را داریم، باید بپذیریم که نقد ما هم می تواند نقد شود. چون که به همان میزان که به معیار داشتن تأکید دارم بر این که معیارها می توانند مورد نقد علمی و دقیق قرار بگیرند و تحول پیدا کنند هم تأکید می کنم.
وی در ادامه اظهار داشت: هیچ فیلم سازی کامل نیست، همان گونه که هیچ منتقد یا مخاطبی کامل نیست. نقد فیلم تنها زمانی مفید می باشد که بتواند زمینه ساز گفت و گویی میان فیلم ساز و مخاطب شود؛ گفت و گویی که اگر رخ ندهد یا ناقص باشد، به ضعف نقد یا اثر اشاره دارد، چون که نتوانسته مسیر گفتگو را باز کند.
اعمال معیار برای منتقد دشوار است
این مدرس و منتقد سینما در مورد معیار منتقد اذعان داشت: باید اظهار داشت که معیار داشتن، مسأله ای واضح، اما اعمال آن دشوار است. مثلا انجمن منتقدان سینمایی که قرار بود معیاری برای ورود به این حوزه باشد، امروز به سبب مشکلات فراوان، محدودیت ها، عدم انسجام جمعی، نگاه سلیقه ای و فصلی، عدم تأکید بر اهمیت مطالعات فیلم در حوزه نقد فیلم، کم توجهی به آموزش و کادرسازی، عدم تأکید بر معیارهای شفاف جهت عضوگیری و یا خلع عضویت و...، به یک نهاد رسانه ای ساده مبدل شده که بیشتر بر اساس سلیقه اداره می شود، نه بر مبنای دانش. این به این معنا نیست که تمام کسانیکه به میان آمده اند مایل به تشکیل جریانی منسجم نبوده اند. بلکه به این معناست که در فقدان ساختار منسجم در انجمن، نفرات لزوما نمی توانند معجزه کنند. پس باز هم ردپای بی معیاری و فقدان ساختار مطالعه شده در بین است.
منتقد جایگاه مشخصی ندارد و ابزار رسانه به خدمتی برای توجیه سرمایه گذاری های بی مبنا تبدیل گشته است
مقدسیان ضمن اشاره به این که باید بپذیریم که برای هنر نمی توان تعریف واحدی عرضه داد، اضافه کرد: اما میتوان حدود و معیارهایی برای سنجش آن درنظر گرفت. خود نقد هم می تواند همان قدر هنری باشد که خودِ اثر هنری. اگر هیچ معیاری وجود نداشته باشد، پس چرا برخی آثار سینمایی طی سال ها تحسین شده و در رابطه با شان صحبت شده است؟ حتما معیارهایی وجود دارد، هرچند مطلق نیست.
وی با تکیه بر ضرورت دقت به جزئیات اذعان داشت: میان تحلیل فیلم، گزارش فیلم، ریویو، نقد و مقاله ی تحلیلی تفاوت های بسیاری وجود دارد. اما ما همه ی این ها را با یک واژه ی کلی و بی معیار «نقد» می نامیم. اینجاست که باز بحث معیار مطرح می شود. در مطالعات سینمایی، ژانرها، سبک ها، انواع نورپردازی، روش های بازیگری و... طبقه بندی شده اند تا معیارهایی جهت بررسی فراهم گردد.
وی اضافه کرد: هنگام اظهار نظر در رابطه با ی فیلم باید مشخص نماییم از چه نقطه عزیمتی و با چه معیاری سخن می گوییم؛ آیا ریویویی برای اینستاگرام می نویسیم یا مقاله ای تخصصی برای مجله ای سینمایی؟ مخاطب هم بر مبنای همین جایگاه، معیار قضاوت خویش را تعیین می کند. نمی توان یک یادداشت روزنامه ای را با معیار مقاله ی علمی سنجید و بالعکس.
مقدسیان خاطرنشان کرد: مشکل آن جاست که در جامعه امروز ما هر کس هر چه می گوید، دقیق نیست؛ نه خودش دقیق گفته، نه شنونده دقیق فهمیده و نه ابزاری برای سنجش دقیق بودن یا نبودن داریم. نتیجه آن شده که «هر که هر چه گفت، درست است».
هرکسی می تواند فیلم بسازد
وی اضافه کرد: نقد سینما در ایران هنوز تعریف مشخصی نیافته است؛ نه از جانب دانشگاه، نه از جانب نهادهای صنفی و از جانب رسانه ها. کتاب ها و مقالات متععدی ترجمه و تالیف شده است اما دریغ از مطالعه و بررسی آنها. دانشجوی سینما نمی پرسد چرا فلان نگاه به سینما؟ چرا فرمالیسم؟ چرا رئالیسم؟ چرا این ایسم و آن ایسم؟ کسی که نسبت به دانسته ها و انتخاب های خود پرسش گر نباشد، نمی تواند مسئولانه در رابطه با ی اثری میلیاردی اظهار نظر کند.
با پرورش اشخاصی که مسئولانه می نویسند به جامعه کمک می کنیم
این مدرس و منتقد خاطرنشان کرد: بازار سینمای ما شفاف نیست؛ منابع مالی، چرایی ساخت فیلمها و تعداد تماشاگران مشخص نیستند. در چنین فضایی، منتقد جایگاه مشخصی ندارد و ابزار رسانه به خدمتی برای توجیه سرمایه گذاری های بی مبنا تبدیل گشته است. اگر می خواهیم معیار احیا شود، باید اشخاصی را پرورش دهیم که استعداد، علاقه و پشتکار دارند اما نمی دانند از کجا شروع کنند. تفکر انتقادی که معنایی فراتر از نقد فیلم دارد و یک منش است؛ تفکری بر پایه ی پرسش، استدلال و گفتگو است. برای زیستن در جهان متمدن و باید از همان سال های ابتدایی کودکی در مدارس ابتدایی آموزش داده شود.
وی در ادامه اظهار داشت: در این راه دقیق حرف زدن و همزمان گرفتار تنگ نظری نشدن، علوم انسانی نقش کلیدی دارند، چونکه سینما با انسان سر و کار دارد. اگر بتوانیم اشخاصی را تربیت نماییم که دقیق و مسئولانه بنویسند، نه تنها به آینده سینما، بلکه به رشد اجتماعی هم کمک کرده ایم.
این منتقد سینما در مورد ضرورت آموزش دقیق برای شناسایی و پرورش منتقدین سینما اذعان داشت: برای شروع، منابع و کتاب های بسیار خوبی در حوزه ی نقد و مطالعات سینمایی، هم در جهان و هم در ایران وجود دارد. این منابع می توانند ساختار اولیه ی ذهنی افراد علاقه مند را شکل دهند و آنها را در انتخاب مسیرشان یاری کنند.
وی در انتها اظهار داشت: اگر افراد متخصص تربیت نکنیم، فضای رسانه به دست کسانی می افتد که با فریب و بی دانشی، محتوای بی کیفیت را بعنوان اثر پرارزش به مخاطب تحمیل می کنند. این که چنین روندی ادامه پیدا کند، خطری برای سینما و جامعه است.
به گزارش ایرنا، مسابقه نقد سریال های نمایش خانگی همزمان با هفته هنر شروع شده و علاقه مندان جهت شرکت در این مسابقه تا ۲۳ اردیبهشت فرصت ارسال نقدهای خویش را دارند.
این رقابت به منظور تقویت جریان نقد حرفه ای، ویژه سریال هایی است که در سال ۱۴۰۳ از پلت فرم های نمایش خانگی پخش و به پایان رسیده اند. به سه نقد برگزیده جوایز نقدی ۵۰، ۴۰ و ۳۰ میلیون تومانی تعلق می گیرد و شرکت کنندگان می توانند از مزایای حضور در کارگاه های سینمایی هم بهره مند شوند.
علاقه مندان می توانند آثار خویش را به این ایمیل ارسال و اخبار تکمیلی را از این سایت پیگیری کنند.
منبع: سام فیلم
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
کامنتهای بینندگان سام فیلم در مورد این مطلب