بی اثر کردن رسانه ملی به کشور لطمه می زند گیشه همه چیز نیست
به گزارش سام فیلم، مسعود ده نمکی اعتقاد دارد بی اثر کردن رسانه ملی از راه مدیریت اقتصادی غلط پلت فرم ها و سینما به کشور لطمه می زند و همینطور فیلمها باید نشان دهند در دل تلخی جنگ، انسان ها چطور رشد پیدا کردند.
به گزارش سام فیلم به نقل از مهر، برنامه تلویزیونی «جام جم» با مبحث «چالش ها و موانع تولید فیلم های دفاع مقدس» با حضور مسعود ده نمکی و محمدحسین لطیفی کارگردان های سینما شامگاه دیشب سه شنبه یکم مهر روی آنتن شبکه یک رفت.
محمدحسین لطیفی تهیه کننده و کارگردان سینما ضمن اشاره به موانع و چالش های موجود در ساخت آثار دفاع مقدس، اظهار داشت: حقیقت این است که کار دفاع مقدسی دشوار می باشد چون اساساً کار سینما دشوار می باشد و دفاع مقدس هم مزید بر علت می شود. در قسمت خصوصی بعید می دانم فیلم دفاع مقدسی تولید شده باشد که بتوان نام برد. بی پیرایه بگویم، این نوع سینما بیشتر با سوبسید و حمایت دولتی ایجاد می شود تا هم برای آیندگان رفرنس بماند و هم بتوان امروز به آن افتخار کرد یا از آن درس گرفت.
چون صرفا به شخصیت ها می پردازیم موفق نمی شویم
وی با تاکید بر این که مشکلات از بخش فیلم نامه شروع می شود، اظهار داشت: ما متن خوب نداریم. وقتی می گوییم کار دفاع مقدسی، نخستین چیزی که به ذهن می رسد ساخت فیلم در رابطه با شهدای خوشنام است. اما کمتر کسی به فکر ساختن فضای مکتب و تفکر آن شهدا می افتد. پیشنهاد شخصی ام همیشه این بوده که اگر قصه خوبی داریم، میتوان آنرا بر بستر جنگ روایت کرد. همه دنیا سینمای جنگی دارد و مخاطب هم پیدا می کند اما ما چون صرفا به شخصیت ها می پردازیم و نه مکتب، به موفقیت نمی رسیم.
این کارگردان ضمن اشاره به لزوم تجربه در این عرصه، اظهار نمود: سینمای دفاع مقدس ژنرال می خواهد؛ یعنی کسی که بالای ۲۷ یا ۲۸ سال سابقه کار داشته باشد، قصه بشناسد و تجربه های مختلف پشت سر گذاشته باشد. در چنین شرایطی است که یک فیلم دفاع مقدسی جان می گیرد. برعکس آن چه همه می گویند، بودجه هست اما مشکل از شروع ماجراست؛ از انگیزه تهیه کننده و سهمی که خودش در کار می گذارد. من خودم همیشه در کارهای دفاع مقدسی یک سوم کمتر دستمزد گرفتم و حتی قسمتی از حق الزحمه ام را نگرفتم.
لطیفی تاکید کرد: این سینما جای آزمون وخطای کارگردان های تازه کار نیست. اگر کارگردانی کار اول یا دومش را در این ژانر بسازد، حتما باید مشاور قوی کنار دستش باشد تا گرفتار نقصان نشود. سینمای دفاع مقدس نباید صرفا به چند انفجار، تانک یا جلوه های ویژه محدود شود. اصل ماجرا روایت قصه است و اینجاست که احتیاج به نبوغ وجود دارد. فیلم های جنگ جهانی دوم در دنیا بسیار بالاتر از فیلم های دفاع مقدس ماست. آنها از دل همین داستانهای مستند و قصه محور توانسته اند آثار ماندگار خلق کنند، در صورتیکه ما هنوز درگیر ضعف متن و روایت هستیم.
بودجه کل سینمای کشور به اندازه آسفالت کردن یک خیابان است
لطیفی خاطرنشان کرد: بودجه کل سینمای کشور به اندازه آسفالت کردن یک خیابان است و بعد هم می گویند مافیای سینما! درحالی که این بودجه بین چند متولی تقسیم می شود و از قبل هم معلوم است سهم چه کسانی است. مدیریت فرهنگی یعنی این که هدف وجود داشته باشد. در سینمای دفاع مقدس باید روحیه ایثار، سلحشوری و شجاعت را بعنوان واکسیناسیون سالانه جامعه زنده نگه داریم. روایت قهرمان الزاماً به اسم بردن از شهید نیاز ندارد. جذابیت قصه در بستر اتفاقات و جریان های واقعی است، نه صرفا در نام ها. من صراحتاً می گویم که حالم خوب نیست. نه مثل بعضی ها که بگویند دیگر کار نمی کنم بلکه می گویم دلگیرم. من دو سال و نیم بدون بودجه کار کردم و تلویزیون هم بدهی هایش را نپذیرفت.
وی اضافه کرد: دفاع مقدس فقط جنگ نیست؛ هر کسی که از مرزهای کشور دفاع کند قهرمان است. من وقتی «غریب» را ساختم، مردم کردستان پذیرفتند چون دیدند یک ایرانی آمده قهرمان آنها را زنده کند. امروز بالاتر از هر زمان دیگر احتیاج به وحدت داریم. بارها پرسیده ام چرا در رابطه با ۳۴ روز مقاومت خرمشهر سریالی نساخته ایم؛ درحالی که میتوان هر قسمت را به یک روز اختصاص داد. در هر کشور دیگری بود، ده ها اثر دراین خصوص ساخته می شد.
مدیر فرهنگی باید دلسوزتر از هنرمند باشد
این کارگردان با سابقه در آخر عنوان کرد: من باور ندارم مدیر فرهنگی ای در ایران باشد که از من دلسوزتر باشد، درحالی که باید چنین باشد. مدیر فرهنگی فرمانده است و باید از سربازش دلسوزتر باشد. وقتی شما یک شخصیت را بر می گزینید، هزار صاحب دارد. زمانی که بعنوان کارگردان برمبنای قصه زندگیِ یک نفر که فرقی ندارد اسمش «مهدی» یا «رضا» داشته باشد، کار می کنید، دستتان بازتر است. می توانید اخلاقیات و رفتارها را با آزادی بیشتری روایت کنید و بجای تمرکز صرف روی نامِ واقعی، قصه ای با هویت مستقل بسازید.
پروژه های عظیم به قصه کوچکِ انسانی احتیاج دارند
این کارگردان سینما و تلویزیون اظهار داشت: پروژه هایی که سنگین اند و افتخار ملی اند؛ مثل پل ها، تانک ها و عملیات ها وقتی به فیلم تبدیل می شوند، اگر فقط نمایشِ تجهیزات باشند، دیدنی نمی شوند. این ها زمان دیدنی می شوند که به قصه ۲ برادر، درگیری های انسانی، روابط خانوادگی و تضادهای درونی تبدیل شوند. جذابیتِ انسانی مهم تر از چند انفجار و نماهای تکنیکی است. یکی از دلایلی که باید با احتیاط کار نماییم این است که خانواده شهدا ممکنست راضی نباشند؛ حتی گاهی جلوی اکران هم گرفته می شود.
وی اضافه کرد: زمان ساختن فیلم زندگی شهید بروجردی، هم من و هم حامد عنقا که نویسنده بود تا روز آخر تن و بدنمان می لرزید و تا روز آخر با خانواده شهید در تماس بودیم؛ تا این که همسر شهید پیش از اکران فیلم را دید و با چشمانی اشکبار گفت خودش بود. این یعنی می شد باور کرد. من ۱۳ ماه روی قصه ای کار کردم که در رابطه با نفوذِ جاسوس ها و رویدادهای تاریخی جنوب بود؛ در آخر به خاطر این که ۲ شهید در پایانِ قصه وجود داشتند و یکی از آنها جاسوس هم بود، گفتند این را نمی توان گفت.
لطیفی افزود: اینکه بعضی حقایقِ پیچیده را بگوییم یا نگوییم، مساله است؛ اگر آن فیلم ساخته می شد، شاید امروز بسیاری از مسایل نفوذ و تاریخ بهتر فهمیده می شد. دفاع مقدس فقط تکرارِ جنگِ گذشته نیست؛ هر کسی که از مرزهای کشور دفاع کند، قهرمان است و ما باید این اسطوره ها را زنده نگه داریم. خوشحالم که بعضی مسئولان، حتی اگر قبل از این نادیده گرفته بودند، حالا قبول دارند که مردم احتیاج به هر ۲ حس ملی و اسطوره ای دارند و این ظرفیتِ سینماست که اینها را کنار هم قرار دهد.
این کارگردان سینما و تلویزیون با تاکید بر اهمیت توجه به نسل جوان و خصوصاً نسل «زِد» اظهار داشت: ما باید اول آن نسل را بشناسیم. آنها ما را شناخته اند و از ما عبور کرده اند، ازاین رو اگر می خواهیم با آنها حرف بزنیم باید به زبان خودشان سخن بگوییم. آقای ده نمکی می گوید الان زمان بمباران کردن تلویزیون است، اما من می گویم نه الان زمانی است که تلویزیون باید تمام تلاشش را بکند تا مخاطب باردیگر برگردد و آن فیلم را ببیند. وقتی پیچ باز نشود، مخاطبانمان را در شهر های بزرگ کم کم از دست می دهیم و این یک اشتباه بوده است. این مساله نیازمند یک استراتژی مشخص است. همان گونه که در سینما احتیاج به استراتژی داریم، در دفاع مقدس هم باید بدانیم چه می خواهیم انجام دهیم. دلیل ساخت برخی آثارم این بود که بگویم می توانم فیلم کمدی هم بسازم، اما نخستین کار و وظیفه من برگرداندن مخاطب است.
همه فیلم های من با پول بخش خصوصی ساخته شد
در ادامه این برنامه، مسعود ده نمکی تهیه کننده و کارگردان ضمن اشاره به نحوه ساخت آثارش اظهار داشت: در مورد «اخراجی ها» بحث بودجه گرفتن مطرح نبود، چون این فیلم با ۸۰ درصد سرمایه بخش خصوصی ساخته شد و تنها ۲۰ درصد آنرا مرکز گسترش پرداخت. البته به قول آقای فرید آن زمان همین ۲۰ درصد سود داد و توانستیم چند فیلم دیگر هم بسازیم. همه فیلم های من با پول بخش خصوصی ساخته شد، جز «معراجی ها» که سریال بود و تلویزیونی ساخته شد. اما امروز دیگر بخش خصوصی حتی توان ساخت یک فیلم آپارتمانی را هم ندارد، چه برسد به فیلم جنگی. هزینه تولید در این عرصه بالاتر است و سختی های خاص خویش را دارد.
وی افزود: بعضی ها می گویند سینما یک صنعت است؛ اما من معتقدم سینما روح دارد. کسی که به محتوای کاری که می سازد اعتقاد نداشته باشد، روی پرده هم دیده می شود. بارها دیده ایم کسانی بودجه های کلان گرفته اند ولی به اصل قصه اعتقاد نداشتند و نتیجه، ساخت فیلم ضدجنگ بوده است. کشوری که جنگش دفاعی بوده، فیلم ضدجنگ نمی سازد. ما باید همچنان به نسل های جدید پاسخ بدهیم که چرا جنگیدیم، چرا پس از خرمشهر ادامه دادیم اما برخی فیلمها طوری روایت می کنند که انگار ما مقصر بودیم و نباید می جنگیدیم.
نباید به اسم جوانگرایی افراد بی تجربه را سر کار بیاورند
وی با انتقاد از وضعیت مدیریت فرهنگی اظهار داشت: در حوزه فرهنگ به ژنرال فرهنگی نیاز داریم. به اسم جوان گرایی نباید اشخاصی بی تجربه و خام را بر سر کار آورد. مدیری که سواد نشانه شناسی و تحلیل فیلم نداشته باشد، نمی تواند تشخیص دهد که یک فیلم دفاع مقدسی در واقع ضد جنگ است.
ده نمکی اظهار نمود: چند سال پیش فیلم نامه ای در رابطه با پرواز ۶۵۵ نوشتم که روایتش از آن سوی ماجرا بود؛ از دید آمریکایی ها و برمبنای اسناد پنتاگون. اما گفتند الان وقت ساخت چنین فیلمی نیست چون درحال آشتی با آمریکا هستیم. این در حالیست که این موضوع می توانست خیلی از شبهات امروز را پاسخ دهد. سینمای جنگ آورده های مهمی برای سینمای ایران داشت؛ از ورود دوربین دیجیتال گرفته تا جلوه های ویژه کامپیوتری. برای نخستین بار این امکانات در سینمای جنگ استفاده شد و بعدها به کل سینما منتقل شد.
ساخت فیلم جنگی سخت تر از خود جنگ است
ده نمکی ضمن اشاره به خطرات ساخت فیلم جنگی اظهار داشت: بعنوان کسی که در جنگ حضور داشته می گویم ساخت فیلم جنگی سخت تر از خود جنگ است. بعنوان مثال در «معراجی ها» چند متخصص و هنرمند جانشان را سر صحنه از دست دادند. اما این فداکاری ها کمتر از شهادت در میدان جنگ نیست. ادوات جنگی مانند تانک و سلاح در دسترس نیست و باید با جلوه های ویژه جایگزین شود. حتی هنرورهای جنگی نیز نیازمند آموزش تخصصی هستند تا بتوانند بطور حرفه ای در صحنه ها ایفای نقش کنند. مدیر فرهنگی باید آینده نگر و آینده پژوه باشد و نیاز آینده را بفهمد. هنرمند هم قسمتی از این رسالت را برعهده دارد، چون در بین مردم زندگی می کند و شاخک های حساس تری نسبت به جامعه دارد.
وی اضافه کرد: مدیران معمولا در طبقه خودشان در ارتباط هستند، اما هنرمند با مردم زندگی می کند و احساسات جامعه را لمس می کند. وقتی وحدت ملی یا تقابل بین ایرانیت و اسلامیت به وجود می آید، این یک زنگ خطر است که با هنر میتوان به آن پاسخ داد، نه با بخشنامه و زور. یادم می آید زمان سریال «معراجی ها» همین بحث تقابل ایرانیت و اسلامیت، شهید گمنام و مجسمه کوروش در دانشگاه ها مطرح بود. این مسایل را نمی شد با سخنرانی یا اجبار حل کرد، اما سریال توانست به زبان ساده توضیح دهد که شهید برای این رفته تا دانشجو بتواند روی همان صندلی بنشیند و درس بخواند.
این کارگردان باسابقه اظهار نمود: حتی با طنز هم میتوان این مفاهیم را منتقل کرد. برای مثال، وقتی در فیلم شهید موحد دانش و شهید خرازی که هر ۲ یک دستشان قطع بود، کنار سربازان هخامنشی و ساسانی قرار گرفتند، این پیام داده شد که همه برای ایران جنگیده اند؛ یکی در گذشته و یکی در امروز. من معتقدم ۲ نوع فیلمسازی در حوزه دفاع مقدس وجود دارد؛ فیلم هایی که مدیران می پسندند و فیلم هایی که مردم می پسندند. بین این ۲ تفاوت زیادی هست. متاسفانه سال هاست سینمای کمدی سخیف شده و حتی فیلم اجتماعی درست هم ساخته نمی گردد. در صورتیکه طنز می تواند نگاهی ایدئولوژیک و اجتماعی داشته باشد، نه صرفا شوخی جنسی و سطحی.
گیشه همه چیز نیست
ده نمکی خاطرنشان کرد: در سینمای دفاع مقدس احتیاج به نگاهی تازه داریم. متاسفانه نگاه رسمی گاهی مقاومت را کوچک جلوه داد. امام (ره) گفته بودند کشوری با ۲۰ میلیون جوان باید ۲۰ میلیون تفنگدار داشته باشد، اما در عمل فقط سه میلیون نفر در جنگ شرکت نمودند. این نشان میدهد ما نتوانستیم همه جوانان را پای کار بیاوریم. همیشه در رابطه با مردان جنگ حرف زدیم اما در رابطه با نامردان جنگ کمتر سخنی گفته ایم. در صورتیکه شهید چمران می گفت وقتی شیپور جنگ نواخته می شود، مرد از نامرد تشخیص داده می شود.
اگر دشمن را ضعیف را نشان دهیم به عظمت خودمان لطمه می خورد
ده نمکی اظهار داشت: روایت رسمی جنگ از اتاقِ فرماندهی را بسیار دیدیم، اما از لحظه اعزام نیرو به جبهه و نیروی انسانی، آن چه در قبل و حین و بعد می گذرد، کمتر گفته شده؛ این موضوع ها هزینه مادی و معنوی دارد و کارگردان را در معرض تحقیر و مقابله قرار می دهد. به همین خاطر برخی پروژه ها مثل کربلای ۴ دائم محل بحث و مناقشه می شوند و جراتِ پرداختن به آنها کم است. این هنر است که می تواند در رابطه با خیانت، لو رفتن عملیات یا علل دیگر رخدادها حرف بزند؛ اگر دشمن را ضعیف نشان دهیم، عظمت کارِ جوانان خودمان درنیامده است، مدیر فرهنگی باید این تفاوت ها را بفهمد.
وی اضافه کرد: فکر نکنید هرچه تانک و تجهیزات بیشتر روی پرده باشد عظمت بهتر منتقل می شود. عظمتِ عملیات وقتی از دل درام و دلِ انسانِ میدان بیرون بیاید دیده می شود؛ اگر اجازه ندهیم وارد ترس و شجاعتِ یک آدم شویم، مخاطب آن عظمت را حس نخواهد کرد. تولید فیلم جنگی هزینه ها و مخاطراتِ خاص خویش را دارد، از بحران لجستیک تا نبود ادوات نمایشی و این کارگران و متخصصان فنی اند که بارهای فنی و خطر صحنه ها را به دوش می کشند.
ده نمکی عنوان کرد: در ایران متاسفانه وقتی به یک قشر یا حرفه نزدیک می شوید، خیلی زود پای تعمیم کشیده می شود. اگر یک قاضی بد نشان داده شود، انگار همه قضات بد هستند؛ اگر یک پلیس یا پرستار بد باشد، همه آنها زیر سوال می روند. حتی اگر کاراکتر شما جزییات لهجه ای داشته باشد، ممکنست جامعه آنرا به کل جمعیت تعمیم دهد. این اصل تعمیم خیلی جاها دست فیلمساز را می بندد و موجب می شود نتواند آزادانه شخصیت ها را روایت کند. در نهایت همه چیز به نگاه فیلمساز برمی گردد. در هالیوود و دیگر سینماهای جهان، حتی وقتی سریال یا فیلمی جنگی است، حاکمیت یا مسؤلان معمولا تبرئه می شوند؛ رییس جمهور، قاضی یا مقام بالایی ممکنست در داستان ناجی باشند. این امیدبخشی در داستان است.
بی اثر کردن رسانه ملی به کشور لطمه می زند
وی اضافه کرد: نوع روایت، قدرت دارد. حتی با تلخی های جنگ، اگر کسی بلد باشد می تواند نگاه مسؤلان خارجی را ببیند. مثلا در قطر، ایرانیها امروز با عزت و احترام بیشتری دیده می شوند؛ نگاه آنها نسبت به ایران، نگاه افتخار است، نه تحقیر. در گذشته، حتی فوتبال هم پیام سیاسی داشت. حشمت مهاجرانی زمان طاغوت برای حفظ مصالح ملی در یک مسابقه، از زدن چند گل خودداری کرد. امروز، هنرمندان ایرانی به ندرت موضع می گیرند و این به نوع روایت برمی گردد.
ده نمکی اظهار داشت: روایت لحظه ای ضعف تولید می کند؛ مثلا وقتی مسؤلان رسمی کشور زبان رسانه را نمی شناسند یا حرفی می زنند که تولید قدرت نمی نماید. شناخت رسانه و توانایی هنرمند برای ورود به قصه از زاویه ای درست، بسیار اهمیت دارد. اگر روایت درست باشد، تصاویر تظاهرات در جهان، نفرت جهانی از اسرائیل و وقایع تاریخی قابل بازنمایی است و قدرت و عزت ملت را تقویت می کند. بی اثر کردن رسانه ملی بوسیله مدیریت اقتصادی غلط پلت فرم ها و سینما، نخستین و مستقیم ترین لطمه را به کشور وارد میکند. وقتی تریبون رسمی خویش را از دست بدهید، در زمانی که قصد دارید تا حرفی بزنید، امکان اثرگذاری وجود نخواهد داشت، به ویژه اگر مدیریت و مهندسی رسانه ای درست انجام نشده باشد.
وی در آخر خاطرنشان کرد: یک جا نیست که از این ها حساب بکشد. در چند سال قبل بالاتر از دو تا سه هزار میلیارد تومان خرج این ژانرها می شود، اما مجموع مخاطبانشان به اندازه یکی از مخاطبان من هم نیستند. به این علت می گویم چرا سیمرغ باران می کنید، خوب بودجه هم بوده و الان هم هست، همه چیز فراهم است اما وقتی فیلم ایجاد می شود، مخاطب با آن ارتباط برقرار نمی کند و لذت نمی برد. مساله این است که یک مرکز مدیریت فرهنگی در کشور باید بیاید و اینها را بررسی کند. پلت فرم ها و ارگان های مربوطه سر جای خود هستند، اما بخش مهمی هم به مساله دستمزدهای هنگفت بازیگران یا عوامل تولید برمی گردد؛ گاهی با هر قیمتی آنها را راضی می کنند تا در پروژه ای حضور پیدا کنند، اما در نهایت محصول چه می شود؟ بطور خلاصه مدیر فرهنگی باید آینده نگر و آینده پژوه باشد و نیاز آینده را بفهمد. امام (ره) گفته بودند کشوری با ۲۰ میلیون جوان باید ۲۰ میلیون تفنگدار داشته باشد، اما در عمل فقط سه میلیون نفر در جنگ شرکت نمودند. اگر یک قاضی بد نشان داده شود، انگار همه قضات بد هستند؛ اگر یک پلیس یا پرستار بد باشد، همه آنها زیر سوال می روند.
منبع: سام فیلم
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
کامنتهای بینندگان سام فیلم در مورد این مطلب