اشغال بیضایی و جنگ ۱۲روزه!
به گزارش سام فیلم، فیلم نامه ˮاشغالˮ بهرام ببضایی در زمانه بعد از جنگ 12 روزه، فیلم نامه ای بسیار مهم و خواندنی است.
به گزارش سام فیلم به نقل از ایسنا، بهرام بیضایی کارگردان سینما و تئاتر، فیلم نامه نویس و نمایشنامه نویس علاوه بر فیلم هایی که طی چند دهه ساخته و نمایشنامه هایی که اجرا کرده، فیلم نامه های ساخته نشده و نمایشنامه های اجرانشده ای دارد که در سالهای اخیر به شکل کتاب انتشار یافته اند. یکی از فیلم نامه های ساخته نشده او فیلم نامه "اشغال" است.
وی در این فیلم نامه به اشغال ایران توسط متفقین و مصائب و مشکلات مردم ایران در شهریور ۱۳۲۰ پرداخته است.
در "اشغال" نیروهای متفقین نسبت به کلماتی چون وطن و وطن پرستی حساسیت دارند و داشتن پرچم ایران در زمان اشغال ایران توسط متفقین، جرمی نابخشودنی شمرده می شود.
بیضایی در فیلم نامه "اشغال" به وضوح از زبان شخصیت های اصلی فیلم نامه خود می گوید بیگانه موجب نجات کشور نمی شود و آزادی نمی آورد.
فیلم نامه "اشغال" ببضایی به نظر نگارنده این یادداشت، در زمانه بعد از جنگ ۱۲ روزه، فیلم نامه ای بسیار مهم و خواندنی است.
این که خود بهرام بیضایی قصد ساخت آنرا داشته است یا دیگری، خیلی معلوم نیست اما خود فیلم نامه ها و نمایشنامه های بیضایی آنقدر جذاب و خواندنی هستند که به خودی خود یک اثر هنری ویژه محسوب می شوند.
وقتی حبیب الله کاسه ساز بدنبال ساخت فیلم "اشغال" بود
حدود یک دهه قبل خبرهایی منتشر گردید که ممکنست این فیلم نامه توسط بهرام بیضایی ساخته شود اما خب ساخت فیلم نامه آن ممکن نشد.
حبیب الله کاسه ساز تهیه کننده سینما در مصاحبه ای در بهمن سال ۹۲ درباره ی فیلم نامه "اشغال" اظهار داشته بود: درحال پیگیری ساخت پروژه سینمایی "اشغال" به کارگردانی بهرام بیضایی هستم و در این راه با حجت الله ایوبی رئیس سازمان سینمایی هم مذاکرات موثری داشتیم.
او افزوده بود: درصورتیکه سازمان سینمایی و بنیاد سینمایی فارابی همکاریهای لازم را برای ساخت این پروژه سینمایی انجام دهند این اثر به عاقبت خواهد رسید.
وی در همان مقطع یادآور شده بود: سال گذشته، از راه ارتباط یکی از دوستان با بهرام بیضایی، رضایت را برای ساخت پروژه سینمایی "اشغال" جلب کردیم. برآوردهای تولید این اثر سال قبل انجام شد اما به علت وضعیت بودجه و تغییر مدیریت ها، این اثر به عاقبت نرسید.
گفته می شود در دوره مدیریت حجت الله ایوبی برای تولید این پروژه سینمایی وارد مذاکره می شوند و او فیلم نامه این اثر سینمایی را مطالعه کرده و نظر مساعدی به آن داشته است. همینطور نشستی با محمدرضا جعفری جلوه مدیرعامل (وقت) بنیاد سینمایی فارابی برای تولید پروژه "اشغال" برگزار می گردد و در انتظار پاسخ بنیاد سینمایی فارابی می مانند.
بهرام بیضایی که پنجم دی ماه ۸۷ساله می شود، خودش در مصاحبه ای درباره ی فیلم نامه "اشغال" حرف های قابل تاملی زده است.
او در جواب سوالی بر اساس این که آن تصاویری که در فیلم نامه "اشغال" دارید، فقط برمبنای شنیده هایتان استوار است، گفته است: "بعضی شنیده هاست، بعضی هم خوانده ها، مثلا عکسهایی که دیدم و حرف هایی که از مادر و مادربزرگم در طی زمان شنیدم. ولی من تصویر تهران قدیم را خیلی خوب در ذهن دارم. در واقع از شکل افتادن توپخانه را جزء به جزء دیده ام.
همچنین خراب شدن سمت شهرداری یعنی ضلع شمالی آن و خراب شدن سمت وزارت پست و تلگراف؛ یعنی ضلع جنوبی آنرا. شاید هم بشود گفت اصلاً خراب شدن کل تهران را جزء به جزء دیده ام از حسن آباد و میدان مخبرالدوله تا ساختمان های فوق العاده مدرسه هایم را که به اهتمام بساز و بفروش ها ویران شد. من حتی تئاتر سوخته سعدی را به خاطر دارم ولی نخستین خاطره نمایشی که یادم هست به وقتی برمی گردد که کوچه ی مطهری می نشستیم."
یکی از مواردی که در فیلم نامه بیضایی به تلخی به تصویر کشیده شده، قحطی و گرسنگی در زمان اشغال است. در بخشهایی از این فیلم نامه می خوانیم:
"خانی آباد. روز. خارجی
حرکت روی صورت های عده ای بچه گرسنه و گریان و سپس عده ای مردم ناشسته گرسنه کاسه به دست که در صفی ایستاده اند و هیاهوکنان سر نوبت دعوا می کنند. از در کاروانسرا سوراخی باز است. کسانی کاسه ها را می دهند تو و یک کاسه دمپختک می گیرند. مردی که گرفته می دود. اتفاق و عالیه دیده می شوند که از جلو واقعه می گذرند.
اتفاق: دولت با تشکیل خیریه و جمع آوری اعانات و معاونت اتفاق اهالی آشپزخانه های عمومی دایر کرده که پخت کته و آش و دمپخت می کنند. با این وجود روزی صدها کودک بی غذا می مانند و بسیاری تلف شده اند."
یکی از مواردی که در فیلم نامه بیضایی به وضوح اشاره شده، گرانی و تورم بی سابقه در زمان اشغال است. در جایی از فیلم نامه، یکی از شخصیت های اصلی می گوید: پارچه نخی پیش از جنگ یک ریال بود پس از جنگ شد ۲۵۰ ریال!
شباهت های اضطراب "اشغال" و اضطراب جنگ ۱۲ روزه
بخشهایی از فیلم نامه "اشغال" بسیار شباهت دارد به جنگ ۱۲ روزه! در صفحه ۱۳ کتاب فیلم نامه "اشغال" آمده است: "در راه علت وحشت روز گذشته معلوم شد؛ گویا دو طیاره انگلیسی برای ریختن اوراق به روی شهر طهران هوا گرفته و آغاز به چرخ زدن کرده اند. از قلعه مرغی به تصور این که آلمانی است با ضد طیاره آنها را هدف گرفته و آغاز به تیر می نمایند. اتفاقا هوا گرفتن این طیارات با پیدایش یک طیاره خارجی دیگر تصادف می نماید که حامل خواربار بوده ظهور ناگهانی این سه طیاره در هوای طهران عموم اهالی و ادارات را مضطرب نموده، غافل از این که صدای توپ های طیاره زنی است و نه بمب اندازی طیارات خارجی یکدفعه بیرون ریخته و متوحش و متزلزل دنبال پناه و محل محفوظی می گشته اند."
بیگانه برای کسی آزادی نمی آورد
بنظر می رسد یکی از مهم ترین دغدغه های بیضایی در فیلم نامه "اشغال" این است که بیگانه برای کسانی آزادی نمی آورد.
مکالمه دو مسافر در فیلم نامه "اشغال" خواندنی است:
"مسافر اول: (دلخور) اگر به چاه های نفت بادکوبه دسترسی پیدا کنند کار دنیا تمام است.
مسافر دوم: (خوشحال) بله ما باید افتخار نماییم که علامت باستانی ایران یعنی چرخ خورشید را علامت خود قرار داده اند.
مسافر اول: (عصبانی) خیال کرده اید می آیند ما را آزاد کنند؟ استبداد آنها جدی ترین خطر برای بشریت است.
مسافر دوم: (عصبانی) نمی خواهد برای اشغال ایران عذر بتراشید (به دیگران) می دانید تمدن ژرمانی به دنیا چه هدیه ای داده؟
مسافر اول: بله، کوره های آدم سوزی!"
در جایی دیگر از فیلم نامه "اشغال"، "اتفاق" یکی از شخصیت های اصلی این فیلم نامه می گوید: "این آلمان دوست ها که خیال می کنند اگر قوای نازی پیروز شوند می آیند ایران را هم آزاد می کنند، مطمئن هستم که "فکرت" (یکی از شخصیت های اصلی فیلم نامه اشغال) با آنها مخالف بود و می گفت می آیند خودشان جای این ها را می گیرند."
متفقین مقابل بیرق و ملت
در فیلم نامه "اشغال" بارها این که نیروهای متفقین با ملیت و پرچم ملی عناد و دشمنی دارند به خوبی نشان داده می شود.
در قسمتی از فیلم نامه، یکی از شخصیت های فیلم نامه "اشغال" می گوید: "یک گروه ضد ملی درست شده، امروز از خانه ها بیرق های چاپی را جمع می کردند. همسایه ها تحویل دادند. ما گفتیم انداخته ایم توی بخاری می گویند هر چه دیده ایم از این بیرق است.
می گویند ما همه یک قشون واحد مقابل هیتلر هستیم. می گویند ملیت به اتحاد ما با متفقین لطمه می زند. تا امروز هم این بیرق و ملیت جلو پیشرفت ما را گرفته!"
بیرق و پرچم ایران یکی از عناصر مهم فیلم نامه "اشغال" بیضایی است و حتی پایان فیلم نامه نسبت مستقیمی با پرچم و بیرق پیدا می کند.
گزارش: محمد تاجیک
نشستی با محمدرضا جعفری جلوه مدیرعامل (وقت) بنیاد سینمایی فارابی برای تولید پروژه اشغال برگزار می شود و در انتظار پاسخ بنیاد سینمایی فارابی می مانند. همینطور خراب شدن سمت شهرداری یعنی ضلع شمالی آن و خراب شدن سمت وزارت پست و تلگراف؛ یعنی ضلع جنوبی آن را. از در کاروانسرا سوراخی باز است.
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
کامنتهای بینندگان سام فیلم در مورد این مطلب