مستندی که به دل قاچاقچیان مواد مخدر زد تلاش یک زن برای نجات همسرش
به گزارش سام فیلم، نازنین زهرا رفیعی کارگردان مستند کوتاه مک با اشاره به محور قرار دادن یک زن در فیلمش مطرح کرد که به مسئله قاچاق مواد مخدر در یک منطقه روستایی پرداخته است.
نازنین زهرا رفیعی کارگردان مستند کوتاه «مک» در گفتگو با گزارشگر مهر درباره ی ایده اولیه این فیلم بیان نمود: مدتی طولانی به سبب علاقه شخصی، پژوهش هایی در زمینه قاچاق مواد مخدر در ایران انجام می دادم. در این مطالعه ها متوجه شدم که برخی مناطق بعنوان شریان های اصلی جابجایی مواد مخدر در کشور محسوب می شوند. نکته قابل توجه این بود که خیلی از افرادی که درگیر انتقال و قاچاق مواد می شوند، برعکس تصور رایج، لزوما عضو شبکه های سازمان یافته مافیایی نیستند، بلکه غالبا افراد محلی هستند که به سبب فقر اقتصادی و فرهنگی، با دریافت مبالغ اندک به این کار وارد می شوند. متاسفانه در خیلی از مناطق جغرافیایی ایران، خانواده های مختلفی را میتوان یافت که اعضاء آنها به سبب جرایم در رابطه با مواد مخدر در زندان به سر می برند. وی تصریح کرد: با عنایت به این موضوع، تمرکز روایت خودرا بر وضعیت خانواده این افراد قرار دادم تا فشارها و رنج هایی که متحمل می شوند در قالب یک اثر تصویری منعکس شود. هدف از این کار، ایجاد حس بازدارندگی در مخاطب نسبت به این پدیده اجتماعی بود، چونکه امکان دارد این کارها به گونه ای نسل به نسل در بین برخی خانواده ها ادامه یابد. این کارگردان درباره ی آشنا شدن با سوژه فیلمش اظهار نمود: در ادامه، با هدف مستندسازی این موضوع، به مناطق مختلف سفر کردم. از آنجائیکه پیش تر نیز درباره ی مسایل زنان مطالعه و فعالیت داشتم، در این سفرها به دنبال زنانی بودم که همسران آنها با پرونده های در رابطه با مواد مخدر درگیر هستند. بالاخره، با چند مورد مشابه مواجه شدم که یکی از آنها به سبب خاصیت های خاص خود بعنوان سوژه اصلی فیلم انتخاب گردید. این زن، به سبب علاقه و دلبستگی فراوان به همسرش، تلاش می کرد تا اقدام مؤثری برای بهبود وضعیت پرونده وی انجام دهد. وی درباره ی دلیل جذب شدنش به ساخت این مستند، توضیح داد: علاوه بر علاقه شخصی به موضوع، مسئله قاچاق مواد مخدر در کشورمان را خیلی جدی می دانم و معتقدم اقدامات فرهنگی گسترده ای دراین خصوص لازم است. از دید من یکی از مؤثرترین راه های بازدارندگی و پیشگیری از گسترش این جرم، نمایش نتایج منفی آن برای خانواده های درگیر است.
تلاش یک زن برای تغییر شرایط
رفیعی خاطرنشان کرد: آن چه این موضوع را برای من ویژه کرد، خاصیت های شخصیتی زنی بود که مرکز روایت مستند قرار گرفت. برعکس خیلی از زنان در موقعیت های مشابه که به سبب شرایط جغرافیایی و فرهنگی، بتدریج به این وضعیت عادت کردند، این زن موقعیت پیش آمده را نمی پذیرفت و برای تغییر شرایط خود و خانواده اش تلاش می کرد. همین مقاومت و اراده او در بین تنگناها و دشواری ها، مورد ستایش من قرار گرفت و من را مصمم به ساخت این اثر کرد. هرچند سوژه اصلی فیلم در زمان آغاز ساخت، با حکم اعدام رو به رو بود و کار در چنین فضایی با دشواری های خاص خود همراه بود، اما اعتقاد داشتم که پرداختن به این مضمون لازم است و باید فیلمی دراین خصوص ساخته شود. وی درباره ی شیوه پرداختن به موضوع در مستند «مک» توضیح داد: اعتقاد دارم که هر فیلم به گونه ای ناخودآگاه بازتاب دهنده فضای ذهنی و تجربه زیسته سازنده آنست. ازاین رو از جنبه فرمی و ساختاری، طبیعتا این اثر نیز به سلیقه و زیبایی شناسی من نزدیک است. با این وجود، نکته قابل توجه در این پروژه، طراحی چارچوب های روایی، ساختاری و فرمی برمبنای داده های مستقیمی بود که از سوژه اصلی به دست آوردم. آن چه در این اثر به دنبال انتقال آن بودم، فراتر از روایت خطیِ پرونده ای پیچیده بود. بااینکه محور داستان، داستان زنی است که همسرش به سبب جابه جایی مواد مخدر با حکم اعدام روبه رو شده و او تلاش می کند با جمع آوری استشهادنامه و مدارک جدید، پرونده را دگرگون کند، اما هدف من فقط نمایش این تلاش بیرونی نبود. تمایل اصلی من، نزدیک شدن به جهان ذهنی و درونی این زن و واکاوی لایه های روانی، عاطفی و فکری او در برخورد با این موقعیت بغرنج بود. رفیعی درباره ی دغدغه پرداختن به مسایل زنان در فیلم هایش اظهار داشت: بااینکه فرم و ساختار روایی در کارهای من از اهمیت بالایی برخوردار است، اما آن چه قبل تر و بالاتر از هرچیز من را به ساخت یک اثر تشویق می کند، ارتباط مضمونی مستقیم آن با مسایل روز جامعه است. موضوعات در رابطه با زنان همیشه در کانون توجه من قرار داشته اند و تا حالا نیز تجربیات کاری ام را در همین حوزه متمرکز کرده ام. قصد دارم این رویکرد را در آینده نیز ادامه دهم و به بازتاب دغدغه ها و واقعیت های زندگی زنان در جامعه معاصر بپردازم. وی درباره ی انتخاب عنوان «مک» برای فیلمش توضیح داد: در گویش منطقه جغرافیایی مورد نظر که در جنوب شرقی کشور واقع شده است، «مک» به معنای درخت خرما است. در فیلم، روندی طراحی شده که در آن مخاطب درمی یابد این نام گذاری در حقیقت استعاره ای از شخصیت اصلی زن داستان و نیز کنشی است که او انجام می دهد. انتخاب این عنوان برای فیلم نیز با همین نگرش صورت گرفته تا همزمان نمادی از هویت آن زن و بازتابی از تلاش و ایستادگی وی باشد.
فیلمبرداری در مسیرهای ناامن
این کارگردان درباره ی چالش های فیلمبرداری اظهار نمود: منطقه ای که در آن فیلمبرداری انجام دادیم، حدود چهار تا پنج ساعت با نزدیک ترین شهر فاصله داشت و برای رسیدن به نقاط مورد نظر، لازم بود از مسیرهای خاکی و صعب العبوری عبور نماییم. در آن محل، دسترسی به امکانات اولیه مانند آب شرب سالم، سوخت و حتی مواد غذایی بسختی امکانپذیر بود و این کمبودها، حضور و ادامه کار را از نظر لجستیکی با دشواری زیادی همراه می کرد. افزون بر این، این منطقه از نظر جغرافیایی در مسیرهای حساس و ناامن قرار دارد که بطور معمول برای جابه جایی مواد مخدر استفاده می شود؛ ازاین رو حضور یک گروه فیلمبرداری با تجهیزات گسترده نه تنها امری غیرمعمول بود، بلکه توجه برانگیز و تا حدی خطرناک محسوب می شد. وی افزود: خوشبختانه محمدصادق اسماعیلی تهیه کننده این پروژه، با پذیرش همکاری در این اثر، پشتیبانی قابل توجهی از آن به عمل آورد. او که خود فیلمساز مستند شناخته شده و اهل کرمان است، با شناختی که از فرهنگ و جغرافیای منطقه داشت، امکان دسترسی بهتر و همکاری نهادهای محلی را فراهم نمود و در مدیریت چالش های پیچیده تولید نقش مؤثری ایفا کرد. تیم فیلمبرداری متشکل از او و فیلمبردار پروژه آقای آزادی، با وجود شرایط دشوار تولید، از هیچ تلاشی فروگذار نکردند. رفیعی در انتها متذکر شد: این پرونده و خانواده ای که موضوع فیلم بودند، برای ما ارزش بسیاری داشتند و باور به اهمیت روایت چنین موضوعاتی، سختی های مسیر را قابل تحمل می کرد. ما سعی کردیم در حد توان خود، صدای خانواده هایی مشابه باشیم و امیدوارم در آینده فیلمهای بیشتری با چنین مضامینی ساخته شود. همین طور انتظار داریم مسؤلان ذی ربط، از نهادهای فرهنگی و قضایی تا قانون گذار، به پرونده های این چنینی توجه نمایند و برای فرهنگسازی دراین خصوص ها گامهای مؤثرتری برداشته شود. حرف آخر اینکه هدف از این کار، ایجاد حس بازدارندگی در مخاطب نسبت به این پدیده اجتماعی بود، چراکه امکان دارد این کارها به شکلی نسل به نسل در میان برخی خانواده ها ادامه یابد. وی در رابطه با ی انتخاب عنوان مک برای فیلمش توضیح داد: در گویش منطقه جغرافیایی مورد نظر که در جنوب شرقی کشور واقع شده است، مک به مفهوم درخت خرما است. افزون بر این، این منطقه از نظر جغرافیایی در مسیرهای حساس و ناامن قرار دارد که به طور معمول برای جابه جایی مواد مخدر استفاده می شود؛ به این جهت حضور یک گروه فیلمبرداری با تجهیزات گسترده نه فقط امری غیرمعمول بود، بلکه توجه برانگیز و تا حدی خطرناک محسوب می شد.
منبع: سام فیلم
این مطلب سام فیلم را می پسندید؟
(1)
(0)
تازه ترین مطالب مرتبط
کامنتهای بینندگان سام فیلم در مورد این مطلب